Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant

Canlyniadau o'r Grwpiau Ffocws ac Arolwg Rhieni

Cyd-destun

Ymgynghorodd Llywodraeth Cymru â rhieni a gofalwyr ar draws pob ALl yng Nghymru drwy Smart Survey ar-lein a gynhaliwyd o 1 Hydref – 31 Hydref 2021. Bwriad yr arolwg oedd deall anghenion gofal plant rhieni/gofalwyr â phlant 0-17 oed, yn enwedig eu profiadau o ddefnyddio gwasanaethau cofrestredig (h.y. gwasanaethau sydd wedi'u cofrestru gydag Arolygiaeth Gofal Cymru (CIW)) a gofal plant anghofrestredig (e.e. nanis, au pairs, clybiau gweithgareddau/chwaraeon ac ati). Cafwyd 451 o ymatebion gan rieni/gofalwyr ledled Sir Benfro, gan gynrychioli 8,621 o'r holl ymatebwyr ledled Cymru.

Er bod nifer yr ymatebion gan rieni/gofalwyr wedi cynyddu 35% ers y CSA blaenorol, dim ond cyfran fach o’r 126,301 o drigolion y sir a gynrychiolir gan yr ymatebwyr i'r arolwg ar-lein, ac felly dylid cydnabod cyfyngiadau'r data a ddadansoddir isod.

I ategu arolwg Llywodraeth Cymru ac i ddarparu data cyfoethocach a mwy penodol ar y rhwystrau o ran mynediad at ofal plant, cynhaliodd y Premier Advisory Group grwpiau ffocws a chyfweliadau 1:1 manwl gyda rhieni/gofalwyr ledled y sir ar ran y Cyngor. Fel corff ymchwil annibynnol, y bwriad oedd rhoi cyfle i rieni/gofalwyr rannu eu barn am ofal plant yn agored gyda'r sicrwydd y bydd yr holl ddata a ddefnyddir i lywio'r adroddiad yn aros yn ddienw. Cafodd grwpiau ffocws penodol eu hysbysebu i rieni/gofalwyr a oedd wedi nodi eu bod yn perthyn i'r grwpiau canlynol:

• Rhieni sy'n gweithio a rhieni sy'n chwilio am waith neu hyfforddiant
• Rhieni BAME
• Rhieni plant ag ADY a/neu anableddau
• Teuluoedd incwm isel a rhieni di-waith
• Rhieni sengl
• Rhieni sy'n siarad Cymraeg

Y defnydd presennol o ofal plant

Fel y nodir isod, roedd bron i hanner yr ymatebion gan rieni sydd â dau o blant, gyda 29% gan rieni ag un plentyn. Ni chofnodwyd unrhyw ymatebion gan rieni â saith neu wyth o blant.

Anogwyd rhieni i gofrestru'n wirfoddol drwy Eventbrite a hysbysebwyd y grwpiau ar y cyfryngau cymdeithasol, mewn ysgolion, mewn lleoliadau Blynyddoedd Cynnar ac mewn grwpiau a sefydliadau perthnasol eraill sy'n cwmpasu Sir Benfro a Chymru. Cynhaliwyd dwy sesiwn grŵp ffocws ar ddyddiau gwahanol drwy Zoom, cynhaliwyd un grŵp ar gyfer rhieni plant ag ADY ac anableddau, gydag un arall yn cael ei gynnal ar gyfer rhieni sy'n gweithio a rhieni sy'n chwilio am waith neu hyfforddiant. Mae canfyddiadau'r ymgynghoriad ychwanegol hwn wedi’u bwydo i'r dadansoddiad isod.

Nodweddion economaidd-gymdeithasol y rhieni a ymatebodd

O ran cyfrifoldebau gofalu/rhieni, cofnodwyd yr ymatebion canlynol pan ofynnwyd i'r rhieni pa un o'r canlynol sy'n disgrifio eu cartref orau.

• Yr wyf yn llwyr gyfrifol am fy mhlant 18.4%
• Rwy'n rhannu cyfrifoldeb am fy mhlant gyda rhywun rwy'n byw gyda nhw 71.4%
• Rwy'n rhannu cyfrifoldeb am fy mhlant gyda rhywun nad ydw i'n byw gyda nhw 8.2%
• Rwy'n mynd i fod yn rhiant 0.4%
• Rwy'n ofalwr maeth 0.4%
• Rwy'n daid neu'n nain 1.1% 

Fel y dangosir uchod, mae'r rhan fwyaf o'r ymatebwyr yn rhannu'r cyfrifoldeb am eu plant gyda rhywun y maent yn byw gyda nhw, gyda 18.4% yn rhieni unigol. Cofnodwyd 0.4% fel gofalwyr maeth. O ran statws cyflogaeth/hyfforddiant ymatebwyr, mae'r mwyafrif llethol (81.6%) yn cael eu cyflogi ar hyn o bryd, gyda 5% ddim mewn swydd ond yn chwilio am gyflogaeth (gweler y tabl isod).

Chwilio am swydd ond ddim yn gweithio eto	Canran o'r Cyfanswm
Chi	5.3%
Your partner (if applicable)	1.3%
Cyflogedig	Canran o’r Cyfanswm
Chi	84.0%
Eich partner (os yw'n berthnasol)	59.9%
Hunangyflogedig	Canran o’r Cyfanswm
Chi	6.4%
Eich partner (os yw'n berthnasol)	18%
Mewn addysg neu hyfforddiant	Canran o’r Cyfanswm
Chi	7.3%
Eich partner (os yw'n berthnasol)	2.0%
Ddim yn gweithio a ddim yn chwilio am swydd	Canran o’r Cyfanswm
Chi	4.7%
Eich partner (os yw'n berthnasol)	0.4%
Ddim yn gallu gweithio	Canran o’r Cyfanswm
Chi	3,8%
Eich partner (os yw'n berthnasol)	0.7%

 

Pan ofynnwyd iddynt beth yw incwm gros eu haelwyd yr wythnos, darparwyd yr ymatebion canlynol (ni atebodd 20 o ymatebwyr).

• Mae'n well gennyf beidio â dweud: 13.8%
• Hyd at £100: 1.3%
• £100 i £149: 2.2%
• £150 i £249: 5.1%
• £250 i £349: 8.4%
• £350 i £499: 9.5%
• £500 i £580: 11.5%
• £581 i £750: 11.8%
• £750 i £999: 16.6%
• Mwy na £1,000: 15.3%

O'r 451 o ymatebwyr, dywedodd 62 o rieni eu bod yn derbyn elfen Gofal Plant y Dreth Waith/Credyd Cynhwysol, gyda 82 arall yn derbyn Talebau Gofal Plant/Gofal Plant di-dreth (gweler isod).

• Elfen gofal plant y Dreth Gwaith/Credyd Cynhwysol (13.75%) 62
• Talebau Gofal Plant/Gofal plant di-dreth (18.18%) 82
• Grant Gofal Plant i Fyfyrwyr (0.22%) 1
• Cyfraniad cyflogwr (0.22%) 1

Ethnigrwydd yr ymatebwyr

Fel y nodir isod, nododd 95.3% o ymatebwyr eu bod yn Gymraeg/Saesneg/Albanaidd/Gogledd Iwerddon/Prydeinig, sy'n cyd-fynd yn fras â demograffeg Sir Benfro (gweler Adran 3). Ni wnaeth 3 ymateb

• Gwyddelig 0.22% 1
• Cymraeg/Saesneg/Albanaidd/Gogledd Iwerddon/Prydeinig 95.34% 430
• Gwyn a Du Caribïaidd 0.44% 2
• Sipsiwn neu Deithiwr Gwyddelig 0.44% 2
• Iseldiraidd 0.22% 1
• Ewropeaidd 0.44% 2
• Almaenig 0.22% 1
• Pwylaidd 0.22% 1
• Cymraeg/ Asiaidd 0.22% 1
• Gwyn ac Asiaidd 0.67% 3
• Indiaidd 0.22% 1
• Caribïaidd 0.22% 1
• Gwyn 0.22% 1
• Prydeinig, Gwyddelig, Almaeneg 0.22% 1 

Y defnydd presennol o ofal plant

Fel y nodir isod, roedd bron i hanner yr ymatebion gan rieni sydd â dau o blant, gyda 29% gan rieni ag un plentyn. Ni chofnodwyd unrhyw ymatebion gan rieni â saith neu wyth o blant.

• Dim: 11.5%
• Un: 29.3%
• Dau: 44.6%
• Tri: 11.8%
• Pedwar: 2.4%
• Pump: 0.2%
• Chwech: 0.2%
• Saith: 0.0%
• Wyth: 0.0%
• Amh: 0.0%

Yn ôl yr ymatebion, roedd gan rieni blant a oedd yn cwmpasu ystod eang o oedrannau. Fel y dangosir isod, y grŵp oedran mwyaf cyffredin o ran plant yr ymatebwyr oedd 5-8 oed, gyda phlant 9 i 11 oed a phlant dan 2 oed yn dilyn. Y grŵp lleiaf oedd plant 12-17 oed.

Gofynnwyd i'r rhieni a yw eu plentyn (3-4 oed) gyda lle addysg gynnar wedi'i ariannu mewn ysgol neu feithrinfa ar hyn o bryd. O'r 160 o rieni a ymatebodd, dywedodd 69.4% eu bod â lle o'r fath yn yr un ALl ag y maent yn byw, gyda dim ond 2 ymatebydd yn nodi eu bod yn cael mynediad i le addysg gynnar wedi'i ariannu mewn ALl arall. I'r rhai a ddywedodd 'Na', y rheswm pennaf oedd bod y plentyn bellach wedi dechrau'r ysgol.

Fodd bynnag, dywedodd un rhiant fod yn rhaid iddynt dalu am eu bod yn byw yn Sir Gaerfyrddin, ac nad oedd un arall sy'n byw yn Sir Benfro U002 yn ymwybodol y gallent gael cyllid o'r fath.

Gofynnwyd i rieni hefyd a oedd eu plentyn 3 neu 4 oed yn defnyddio gofal plant a ariennir gan y llywodraeth ar hyn o bryd drwy'r Cynnig Gofal Plant, a nododd 47.8% o'r ymatebwyr (161 ar gyfer y cwestiwn hwn) eu bod yn gwneud yn yr un ALl ag y maent yn byw ar hyn o bryd.

Dechrau'n Deg

O ran y cynllun Dechrau'n Deg, mae'r siart isod yn dangos bod 69.2% o'r 169 o ymatebwyr wedi dweud nad oedd eu plentyn 2 neu 3 oed yn defnyddio gofal plant Dechrau'n Deg ar hyn o bryd, gyda 14.2% yn dweud bod eu plentyn yn cael gofal plant o'r fath ar hyn o bryd; Roedd 3.6% 'ddim yn siŵr'.

Pan ofynnwyd iddynt ymhelaethu, dywedodd 34 o ymatebwyr nad oeddent yn gymwys neu'n methu â chael mynediad at ddarpariaeth Dechrau'n Deg oherwydd yr ardal yr oeddent yn byw ynddi, gyda'r rhan fwyaf o'r ymatebwyr hyn o godau post SA62, SA73, SA61, SA72 a SA70. Mynegodd rhieni eu pryderon a’u hanfodlonrwydd â’r system gymhwysedd ardal/cod post a ddefnyddir gan Dechrau'n Deg. Er enghraifft:

"Nid yw ein plentyn yn gymwys oherwydd ein cod post."

"Oherwydd na allwn ei gael yn yr ardal rydyn ni'n byw ynddi"

 

Pan ofynnwyd a oeddent yn awyddus i gael mynediad at ofal plant a ariennir gan y llywodraeth pan fyddai eu plentyn yn 3 oed a’n gymwys i’w dderbyn, roedd y cyfraddau ymateb yn isel, gydag 83.4% o ymatebwyr heb ateb. O'r rhai a ymatebodd, dywedodd 74 'Ydw', gyda dim ond un ymatebydd a ddywedodd 'Nac ydw'. Cafwyd sylwadau pellach hefyd:

"Byddwn yn colli credyd cynhwysol"

O ran Anghenion Dysgu Ychwanegol a/neu anabledd neu salwch hirdymor, nid oedd gan y rhan fwyaf o rieni a ymatebodd blentyn ag ADY neu anabledd (gweler isod). Fel y gwelir, nid oedd gan 91.1% o rieni blentyn ag anabledd neu salwch hirdymor, tra nad oedd gan 85.9% o rieni blentyn ag ADY.

O ran y darpariaethau y mae rhieni'n eu defnyddio, rhestrodd yr arolwg bod amrywiaeth o ddarparwyr a mathau o ofal plant yn cael eu defnyddio. Fel y nodir yn y tablau isod, y ddarpariaeth gofal plant fwyaf poblogaidd yn ystod y tymor ac yn ystod y gwyliau yw teulu/ffrindiau (di-dâl), gyda meithrinfa ddydd breifat yr ail fwyaf cyffredin, eto yn ystod y tymor ac yn ystod y gwyliau.

Nifer y rhieni sy'n defnyddio'r math o ofal plant (yn ystod y tymor) 

• Gwarchodwyr plant: 62
• Cyn Ysgol/Clwb Brecwast: 164
• Clwb Ar Ôl Ysgol: 130
• Meithrinfa Ddydd Breifat: 132
• Meithrinfa Ysgol: 21
• Cylch Chwarae: 22
• Cylch Meithrin: 31
• Crèche Gollwng: 10
• Nani: 3
• Au Pair: 0
• Teulu/Ffrindiau (Cyflogedig): 24
• Teulu/Ffrindiau (Di-dâl): 217
• Dim yn ystod y tymor: 36

Nifer y rhieni sy'n defnyddio'r math o ofal plant (gwyliau)

 

• Gwarchodwr plant: 60
• Gofal Yn Ystod y Gwyliau: 63
• Meithrinfa Ddydd Breifat: 124
• Ysgol Cyn-Baratoi (Preifat): 3
• Cylch Chwarae: 7
• Cylch Meithrin: 2
• Crèche Gollwng: 11
• Nani: 4
• Au Pair: 0
• Cynllun Chwarae: 11
• Teulu/Ffrindiau: (Cyflogedig) 22
• Teulu/Ffrindiau: (Di-dâl) 219
• Dim yn ystod gwyliau'r ysgol: 55

Mae'r tabl canlynol yn rhoi dadansoddiad o faint o oriau o ofal plant, ar gyfartaledd, y mae rhieni'n ddefnyddio yn Sir Benfro. Fel y dangosir, ar gyfartaledd mae rhieni'n defnyddio 19.5 awr o ofal plant yr wythnos yn Sir Benfro yn ystod y tymor, a 23.8 awr yr wythnos yn ystod gwyliau'r ysgol.

Yn ystod y tymor (Cyfartaledd)

• O leiaf (oriau): 16.5
• Ar gyfartaledd (oriau): 19.5
• Ar y mwyaf (oriau): 22.8
• O leiaf (oriau): 21.5
• Ar gyfartaledd (oriau): 23.8
• Ar y mwyaf (oriau): 29.4

Roedd y rhan fwyaf o rieni'n talu rhwng £10 - £199 am eu gofal plant bob wythnos. Gyda chanran fach (3.8%) yn talu dros £300. Roedd y rhai a ddywedodd eu bod yn talu dros £300 am ofal plant wedi'u lleoli yn yr ardaloedd canlynol, yn ôl amlder:

• Un o Sir Benfro U001
• Saith o Sir Benfro U002
• Tri o Sir Benfro U003

rhai a ddywedodd eu bod yn anfodlon â'u trefniadau gofal plant; nodwyd y rhesymau canlynol. Fel y gwelir, fforddiadwyedd a hyblygrwydd yw'r prif faterion.

• Eisiau mwy o oriau ar gael 10.9% 6
• Ymestyn oriau agor - bore cynnar 9.0% 5
• Ymestyn oriau agor - gyda'r nos 12.7% 7
• Ymestyn oriau agor - i gwmpasu penwythnosau 9.0% 5
• Ymestyn oriau agor - gofal dros nos 7.2% 4
• Sesiynau mwy hyblyg 7.2% 4
• Mwy fforddiadwy 27.2% 15
• Lleoliadau gwahanol 5.4% 3
• Gofal plant sy'n diwallu anghenion dysgu ychwanegol fy mhlentyn yn well 1.8% 1
• Darpariaethau o ansawdd gwell 9.0% 5
• Nid oes angen unrhyw welliannau 0.0% 0

O ran y rhieni nad ydynt yn defnyddio gofal plant ar hyn o bryd, darparwyd amrywiaeth o resymau, fel y nodir yn y tabl isod.

• Mae fy mhlentyn ar restr aros ac yr ydym yn aros i le fod ar gael 2.0% 8
• Rwy'n defnyddio gofal plant anffurfiol fel aelod o'r teulu neu ffrind 23.7% 17
• Rwy’n dewis peidio â defnyddio unrhyw ofal plant 2.3% 2
• Yr wyf yn rhiant sy'n aros gartref ac nid wyf angen gofal plant 6.4% 4
• Mae fy mhlant yn ddigon hen i ofalu am eu hunain 2.6% 2
• Nid oes gofal plant o ansawdd digonol 2.6% 4
• Nid oes darpariaeth Gymraeg addas 1.7% 5
• Dim darpariaeth addas yn ein hiaith, nad yw'n Gymraeg na Saesneg 0.0% 1
• Nid yw'r gofal plant sydd ar gael yn ddigon hyblyg i'm hanghenion 9.6% 13
• Mae cost gofal plant yn rhy ddrud 22.2% 31
• Mae amseroedd gofal plant yn anaddas 6.1% 11
• Nid oes gofal plant ar gael sy'n addas ar gyfer oedran fy mhlentyn 5.8% 7
• Mae problem gyda thrafnidiaeth 2.6% 1
• Nid oes gofal plant lle rwyf i ei angen 4.9% 3
• Nid oes gofal plant a all ddarparu ar gyfer anghenion penodol fy mhlentyn 2.0% 3
• Dim ond ar sail ad hoc yr wyf yn defnyddio gofal plant, ac mae'n amhosibl cynllunio 4.6% 4 

Gofynnwyd i'r rhieni hefyd a ydynt yn cael gofal plant drwy gyfrwng y Gymraeg, a chafwyd yr ymatebion isod.

Fel y dangosir uchod, mae 13.1% o rieni'n cael gofal plant drwy gyfrwng y Gymraeg, gyda’r mwyafrif cymharol (42.4%) ddim yn defnyddio'r cyfrwng hwn.

I'r rhai a nododd 'Nac ydw', dywedodd 7.8% yr hoffent gael gofal plant drwy gyfrwng y Gymraeg (gweler isod).

O ran rhwystrau i ofal plant cyfrwng Cymraeg, nodwyd mai'r ffactorau canlynol oedd y prif faterion yr oedd rhieni'n eu hwynebu wrth geisio cael mynediad at ddarpariaeth

• Pellter: 24
• Argaeledd: 55
• Ansawdd y Gofal: 3
• Gallu ieithyddol staff: 10
• Cost: 14
• Dim digon o oriau o ofal: 9

Yn ychwanegol at hyn, gofynnwyd i rieni a ydynt yn gallu deall, siarad, darllen neu ysgrifennu Cymraeg. Yn ôl yr arolwg, dywedodd 190 eu bod yn gallu deall Cymraeg, gyda 111 yn dweud eu bod yn gallu siarad Cymraeg, 109 yn darllen Cymraeg, ac 87 yn gallu ysgrifennu yn y Gymraeg.

• Deall: (42.13%) 190
• Siarad: (24.61%) 111
• Darllen: (24.17%) 109
• Ysgrifennu: (19.29%) 87

Parents were asked to what extent they agreed with a range of statements when it came to their child’s provision. Responses are detailed below:

Datganiad	Cytuno'n gryf	Tueddu i gytuno	Tueddu i anghytuno	Anghytun o'n gryf	AMH
Rwyf yn fodlon ar fy ngofal plant yn ystod y tymor	195	150	34	17	55
Rwyf yn fodlon ar fy ngofal plant yn ystod gwyliau'r ysgol	132	121	54	37	107
Mae ansawdd gofal plant yn uchel	202	142	33	8	66
Mae dewis da o ofal plant yn fy ardal i	61	108	134	104	44
Mae lleoliad y gofal plant yn dda	126	159	75	39	52
Mae’r gofal plant yn diwallu anghenion fy mhlant	161	157	32	27	74
Hoffwn i'm plentyn gael mwy o ofal plant cofrestredig	86	108	66	32	159
Mae gofal plant yn rhy ddrud	239	128	28	2	54
Byddai'n well gennyf ddefnyddio teulu/ffrindiau ar gyfer gofal plant	74	122	112	43	100
Mae gennyf broblem gyda threfniadau gofal plant annibynadwy (e.e. canslo sesiynau ar fyr rybudd)	21	49	84	125	172
Mae gofal plant yn rhwystr i mi rhag cael gwaith neu hyfforddiant	84	102	66	57	142
Rwy’n gwybod ble i gael gwybodaeth am ofal plant	79	158	122	45	47
Rwy’n gwybod ble i gael gwybodaeth am gymorth ariannol ar gyfer gofal plant	43	105	155	90	58

 

Fel y dengys y tabl uchod, mae cryfderau clir yn y ddarpariaeth gofal plant o safbwynt y rhiant, ond mae meysydd allweddol i'w gwella hefyd. Er enghraifft, mae rhieni'n cytuno'n llwyr bod y ddarpariaeth gofal plant o ansawdd uchel, gyda rhieni'n fodlon iawn â gofal plant yn ystod y tymor. Fodd bynnag, mae mwyafrif sylweddol yn cytuno bod gofal plant yn rhy ddrud, ac mae llawer o rieni'n teimlo nad oes digon o ddewisiadau gofal plant ar gael yn eu hardal.

At hynny, dywedodd bron i 50% o 475 o rieni fod gofal plant wedi achosi problemau yn y gwaith, gyda 17.05% arall yn dweud bod gofal plant wedi eu hatal rhag gweithio neu gael swydd yn gyfan gwbl (gweler isod).

• Wedi achosi problemau yn y gwaith: (52.33%) 236
• Wedi rhwystro parhad gwaith: (17.96%) 81
• Wedi atal rhag gweithio/cael swydd: (19.51%) 88
• Wedi atal rhag hyfforddi: (15.52%) 70

Galw am ofal plant

• Mwy: (41.7%) 188
• Llai: (16.2%) 73
• Yr un fath: (30.2%) 136
• Ddim yn Gwybod/Ddim yn Siŵr: (12.0%) 54

O'r rhai a oedd yn disgwyl y byddent angen llai o ofal plant, nododd y mwyafrif llethol o ymatebwyr mai'r rheswm am hyn oedd bod plentyn yn mynd yn hŷn, gyda dau yn disgwyl gweithio/astudio mwy yn y cartref. Nododd un ymatebydd eu bod yn ceisio treulio mwy o amser gyda'r teulu, gyda dau yn crybwyll COVID-19 (cyfeiriodd un at y risg o ddal COVID-19 gyda'r llall yn cyfeirio at gau a tharfu).

O'r rhai sy'n disgwyl y byddent angen mwy o ofal plant, mae'r rhan fwyaf yn rhagweld y byddent angen clwb cyn ysgol a chlwb brecwast, wedi’i ddilyn gan ofal teulu/ffrindiau (di-dâl), meithrinfa ddydd a chlwb gwyliau (gweler isod).

• Gwarchodwr plant: (9.76%) 44
• Clwb Cyn Ysgol a Chlwb Brecwast: (24.83%) 112
• Meithrinfa Ddydd Breifat: (15.30%) 69
• Cylch Chwarae: (8.20%) 37
• Cylch Meithrin: (6.65%) 30
• Crèche Gollwng: (2.00%) 9
• Nani: (1.11%) 5
• Au Pair: (1.11%) 5
• Ysgol Cyn-Baratoi (Preifat): (0.22%) 1
• Clwb Gwyliau: (14.19%) 64
• Teulu/Ffrindiau (Cyflogedig): (2.66%) 12
• Teulu/Ffrindiau (Di-dâl): (18.40%) 83
• Clwb ar ôl Ysgol: (23.95%) 108
• Amh: (0.22%) 1

Rhwystrau o ran gofal plant

Grŵp ffocws gyda rhieni plant ag ADY ac anableddau

Nododd rhieni plant ag ADY ei bod yn anodd cael gafael ar ofal plant, gydag un cyfranogwr yn nodi bod yn rhaid iddynt roi'r gorau i'w swydd gan nad oes gofal plant cofleidiol ar gael cyn 9 neu ar ôl 3. Mae'r ddarpariaeth hefyd yn ddrud iawn, gydag un rhiant yn talu £95 y dydd am eu gofal plant; mae’r ddarpariaeth o ansawdd gwych ond yn gostus iawn. Maent yn ei chael yn anodd iawn cael seibiant ac mae'n hanfodol eu bod yn cael gofal plant gan fod ar eu plant angen y cymorth 1-1. Gall y gofal plant fod yn wych pan fyddant yn gallu ei gael, ond mae cael mynediad ato yn her, a hynny o ran fforddiadwyedd yn ogystal â chanfod gofal penodol i blant ag anghenion penodol.

Y consensws yw bod diffyg amseroedd priodol ar gyfer rhieni plant ag ADY ac nad oes unrhyw ofal cyn 9am ac ar ôl 3pm. Mae angen cymorth 1-1 ond ychydig iawn o hyfforddiant arbenigol sydd ar gael ar gyfer gofal dydd. Roedd rhieni'n teimlo bod angen mwy o staff hyfforddedig a mwy o gyllid, ac mae angen gofal arbenigol ar gyfer anableddau difrifol.

Dywedodd un rhiant bod ganddynt fynediad at feithrinfa wych, ond nid ydynt yn cael y cyfle i siarad â rhieni eraill ac nid ydynt yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi'n fawr. Maent yn ymwybodol bod pobl yn cynnig cymorth gofal plant ac yn gallu darparu ar gyfer plant ag ADY, ond anaml y gallant ddarparu ar gyfer plant ag anghenion mwy penodol a difrifol. Mae hyn yn broblem ledled y sir, maent yn credu y dylai'r holl hyfforddiant mewn perthynas â gofal plant gynnwys hyfforddiant ADY fel rhan graidd.

Ychwanegodd y cyfranogwyr y byddai cyllid pellach, mwy o staff hyfforddedig, oriau darpariaeth hwy, a chyfleoedd ar gyfer grwpiau cymorth wyneb yn wyneb i rieni  plant ag ADY yn gwella gofal plant yn y sir yn aruthrol. Yn ogystal, dywedodd un nad ydynt erioed wedi cael yr opsiwn i siarad â rhywun o'r ALl, a hoffent allu rhoi mwy o adborth. Byddai grwpiau ffocws yn syniad da i wneud hyn, neu efallai y gallai'r Cyngor ryngweithio â rhieni yn rheolaidd.

Dywedodd un cyfranogwr eu bod wedi bod yn lwcus yn ystod y pandemig gan iddynt ddefnyddio eu cartref i ganiatáu i bobl ddod i'w cefnogi, a hynny oherwydd bod eu plentyn yn cael ei ystyried yn "blentyn mewn angen", ond roedd yn ymddangos bod rhieni eraill wedi cael trafferth heb unrhyw seibiant, rhywbeth sy'n hanfodol pan fydd gennych blentyn ag ADY.

Mae rhieni'n teimlo bod ansawdd gofal plant wedi aros yr un fath drwy gydol COVID-19 ond nodwyd bod llawer o leoedd gofal plant yn cau. Mae eu darpariaethau presennol yn gwneud iddynt deimlo'n ddiogel, gan wneud profion a dilyn canllawiau addas i sicrhau bod rhieni'n teimlo'n gyfforddus wrth ddefnyddio gofal plant.  Roedd hyn yn bryder ar y dechrau gan y byddai rhieni'n dewis peidio â defnyddio gofal plant oherwydd ansicrwydd o ran diogelwch y lleoliad a rhag i’w plant gael salwch difrifol. Mae'r ofn yno o hyd i rai, ac mae rhieni'n poeni am wneud y penderfyniad cywir.

Bellach, mae mwy o gyfathrebu yn digwydd ers COVID-19, gyda llawer o blant yn cael y ffocws a'r gefnogaeth benodol yr oeddent ei hangen, a hynny oherwydd gostyngiad yn nifer y plant sy'n defnyddio lleoliadau. Nododd un rhiant fod eu plentyn wedi gallu gwneud y pethau yr oeddent yn eu hoffi, heb orfod ystyried anghenion plant eraill, rhywbeth a fyddai fel arfer yn cyfyngu ar eu hopsiynau.

Roedd y cyfranogwyr o'r farn y bydd y nifer o leoedd gofal plant yn gostwng yn ystod y 2-5 mlynedd nesaf, a bydd lleoedd yn cau, ac roedd llawer yn teimlo nad fu digon o gefnogaeth dros y pandemig, a bod y diffyg cefnogaeth hwn yn dal i gael ei deimlo nawr. Mae gofal plant eisoes yn ddrud yn Sir Benfro, ac os bydd yn codi yna bydd yn anodd iawn cael gafael arno heb gyllid. Maent yn ffodus iawn i gael Dechrau’n Deg, ac ni allent ddychmygu beth fyddent yn ei wneud hebddo.

Gwnaed sylwadau pellach bod angen i ofal ar gyfer plant ag ADY fod yn fwy hygyrch a bod angen ei hysbysebu'n well. Yn aml, nid yw darparwyr yn hysbysebu os ydynt yn derbyn plant ag ADY neu ddim, ac mae angen ei wneud yn hysbys, ac nid yw eu costau a'u hamseroedd i’w gweld yn rhwydd. At hynny, ychwanegodd y cyfranogwyr nad yw'r Cyngor yn helpu cymaint ag y gallent. Mae'r holl argymhellion ADY yn cael ei wneud ar lafar. Mae'r Cyngor yn helpu i redeg grwpiau cymorth, ond maent yn cael eu rhedeg dros zoom ac roedd llawer o rieni'n teimlo hiraeth am yr agwedd wyneb yn wyneb.

Grŵp ffocws gyda rhieni sy'n gweithio a rhieni sy'n chwilio am waith neu’n hyfforddi

Roedd cyfranogwyr yn teimlo bod diffyg gofal plant ar gael yn Sir Benfro, ac mae un rhiant wedi gorfod symud tŷ er mwyn diwallu anghenion gofal plant. Gall gael mynediad at ofal plant gymryd amser hir, a hynny gan fod y rhan fwyaf o ddarparwyr eisoes yn llawn a phrin yw’r gwarchodwyr plant sy'n defnyddio rhestrau aros. Mae gan y Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd restr wych a gall fod yn ddefnyddiol iawn, ond nododd un rhiant fod pawb arno eisoes yn llawn pan geisiodd ei defnyddio. Mae ansawdd gofal plant yn wych ond nid oes digon i ateb y galw.

Mae argaeledd yn wael, sy'n fater o bwys o ran gofal plant. Roedd y cyfranogwyr yn teimlo bod y cyfrifoldeb am ofal plant yn aml yn cael ei osod ar y fenyw yn y berthynas, sy'n golygu bod llawer yn gorfod ystyried rhoi eu gyrfa i’r neilltu oherwydd costau gofal plant a / neu ddiffyg argaeledd. Mae gofal plant addas a hygyrch yn cynnig cyfle i rieni, yn enwedig menywod, i ddilyn eu gyrfaoedd heb orfod aberthu unrhyw beth.

Teimlai rhieni mai ychydig o gyfle a gafwyd i rannu eu barn â'r ALl, a cheisiodd un cyfranogwr ymgysylltu â'r Cyngor flynyddoedd yn ôl ond ni dderbyniodd unrhyw ymateb.

Bu'n rhaid i lawer o rieni leihau eu horiau dros y pandemig er mwyn addasu i'r diffyg gofal plant bryd hynny. Er bod cyfranogwyr yn gytûn eu bod yn teimlo bod eu plant yn ddiogel yn y gofal a oedd ar gael yn ystod y pandemig, nododd un rhiant y gallai’r gwasanaeth a ddefnyddiwyd ganddynt fod wedi cyfathrebu yn well, ond eu bod yn cynnig oriau estynedig ac roedd eu gofal cofleidiol yn wych, felly nid oedd cymaint o ots ganddynt.

Canfyddiadau allweddol yr ymgynghoriad/arolwg rhieni

• Ceir consensws cyffredinol bod ansawdd gofal plant yn dda; fodd bynnag, mynegodd rhieni bryderon ynghylch fforddiadwyedd gofal plant, yn ogystal â chyfyngiadau o ran hyblygrwydd a hygyrchedd, gyda rhai rhieni'n gorfod symud tŷ i ddod o hyd i ofal plant addas
• Yn yr arolwg rhieni, cyfeiriwyd at amrywiaeth o faterion eraill, gan gynnwys nad oedd gofal cofleidiol ar gael yn eu hardal, neu bod gofal o’r fath yn gyfyngedig; bod darpariaeth gofal yn ystod y gwyliau yn gyfyngedig; bod lleoedd/cymorth cyfyngedig ar gyfer ADY/plant anabl; bod y ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg yn gyfyngedig; ac nad oedd darparwyr ASD ac ADHD hyfforddedig
• Mae darpariaeth ADY yn aml yn ddrud ac mae gofal cofleidiol yn gyfyngedig a ddim yn cyd-fynd â threfniannau gweithio anhyblyg. Efallai fod hyn yn cael ei ddwysáu gan ddiffyg darpariaeth 1-1 ar gyfer plant ag anghenion mawr
• Hoffai rhieni gael mwy o gyfleoedd i rannu profiadau, i drafod eu pryderon gyda'r Cyngor ac i gael sgyrsiau cyffredinol wyneb-yn-wyneb, er y cydnabuwyd y bu ymdrechion i hwyluso hyn ar-lein
• Mae llawer o rieni'n dibynnu ar ofal plant anffurfiol (fel teulu estynedig a ffrindiau) i ddiwallu anghenion gofal plant.