Beicio Sir Benfro

Ffeil Ffeithiau 

Cyfarwyddiadau'r Llwybr (pellter mewn milltiroedd)

0.0 Man cychwyn. Trowch i’r chwith allan o Neuadd y Sir gan ddilyn y llwybr beicio. Croeswch ar y goleuadau traffig i’r llwybr o flaen y County Hotel, ac yna croeswch y gyffordd ar bwys y drosbont gerdded. Ar ôl tua 150 llath, croeswch y 3 lôn fynediad (ochr yn ochr) ac ewch ymlaen drwy’r bolardiau ar y stryd led-gerdded sy’n croesi’r afon dros yr Hen Bont. Ar ôl croesi’r bont, trowch i’r dde ar y gylchfan a dilyn y ffordd hon tuag at y gyffordd ‘T’. Trowch i’r chwith yn union cyn y gyffordd ar y llwybr beicio ac ar ôl ychydig lathenni croeswch 3 lôn gerbydau gyfagos gan ddefnyddio’r goleuadau traffig (mae’r 3edd groesfan yn troi i’r dde). Ar ôl croesi, trowch i’r chwith a dilyn y llwybr beicio. Ar y gylchfan croeswch y ddwy ffordd gyswllt fach a dal ymlaen ar y llwybr. Ar y gylchfan nesaf croeswch y ffordd gyswllt fach a dal i fynd ar y llwybr gyda’r arwydd Pelcomb, Keeston a Chamros sy’n rhedeg ochr yn ochr â ffordd yr A487

2.1 Croeswch y ffordd groes (gydag arwydd Camros) ac, ar ôl ychydig ffordd, croeswch ffordd yr A487 yn ofalus iawn a mynd ymlaen ar hyd y llwybr ar yr ochr arall i fan rhyw ¼ milltir heibio Pelcomb Cross

3.4 Ar ben y llwybr, ewch ymlaen ar hyd y ffordd ddistaw iawn heibio Canolfan Gymunedol Camros. Yna ymunwch â’r llwybr ochr yn ochr â ffordd yr A487 unwaith eto a pharhau dros ael y bryn (gyferbyn â’r orsaf betrol). Cyn cyrraedd gwaelod yr allt, mae’r llwybr yn croesi’r ffordd eto. Felly, croeswch gyda gofal mawr, a dilyn y llwybr i lawr ar yr ochr arall am ychydig ffordd cyn iddo gysylltu â lôn dawel. Trowch i’r dde gan ddilyn arwydd Keeston ac, ar ôl ½ milltir ar i fyny, cyrraedd y pentref. Ewch yn syth ymlaen dros y groesffordd (gan ddilyn arwydd llwybr beicio i Simpson Cross) ac, ar ôl ychydig ffordd, trowch i’r dde ar gyffordd ‘T’. Dilynwch y ffordd hon am ¾ milltir bron (gan anwybyddu ffordd groes gynharach ar y dde).

5.5 Ar y gyffordd ‘T’ trowch i’r dde ac yna i’r chwith fymryn ar ôl mynedfa Guffern Manor. Trowch i’r chwith ar y gyffordd ‘T’ nesaf gan ddilyn arwydd Y Garn. Mae hwn eto’n ddarn eithaf bryniog o ffordd.

7.0 Ewch i bentref y Garn ac yn fuan fe welwch adeiledd urddasol Castell y Garn ar y dde. Daliwch i feicio drwy’r pentref cyn cyrraedd y gyffordd gyda phriffordd yr A487. Croeswch y ffordd hon yn ofalus a bwrw ymlaen ar hyd yr isffordd gyferbyn.

9.0 Ar y gyffordd ‘T’ trowch i’r chwith gan ddilyn yr arwydd i Nolton. Byddwch bellach yn dilyn Llwybr 4 y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol am ychydig filltiroedd. Ar ôl pellter byr iawn fe gewch gip ar olion Pwll Glo Clogwyn Trefran yn y pant ar y dde i chi ac ehangder Porth Sain Ffraid fymryn ymhellach.

9.9 Cyrraedd Nolton Haven (stondinau beiciau a thoiledau yn y maes parcio). Ar ôl aros yno, ewch ymlaen i fyny rhiw serth a throi i’r dde ar ffordd gydag arwydd Druidston Haven. Mae hwn eto’n serth iawn a gallai fod yn well gennych ddisgyn a gwthio eich beic. Arhoswch ar y ffordd hon, gan anwybyddu ffordd groes ar y chwith. Yn fuan mae’r ffordd yn disgyn yn eithaf serth ac yna’n dechrau codi eto. Ymhen rhyw 150 llath fwy neu lai ar i fyny fe sylwch ar dŷ tanddaearol eithaf anghyffredin yn y cae ar y dde i chi – ar lafar y ‘Tŷ Teletubby’. Ychydig ymhellach i fyny’r rhiw mae llwybr carreg yn arwain i lawr i Druidston Haven. Hefyd mae golygfeydd gogoneddus o’r aber a Phorth Sain Ffraid i gyd o diroedd y gwesty ymhellach i fyny’r rhiw ac o wylfa Haroldston Chins sydd i’w chyrraedd ar hyd llwybr ag wyneb iddo’n cysylltu gyda’r Llwybr fymryn dros ¼ milltirheibio’r gwesty. Mae 2½ filltir nesaf y Llwybr ar y gwastad neu ar i waered yn bennaf.

11.9 Ar y gyffordd ‘T’ trowch i’r dde gan ddilyn arwydd Aberllydan.

13.2 Wrth i chi fynd i mewn i Aberllydan, ac ar waelod y rhiw, mae llwybr ar y chwith (fymryn heibio’r bont) yn arwain at doiledau a stondinau beiciau. Fel arall ewch yn syth ymlaen a throwch i’r dde ar y gyffordd ‘T’. Nawr mae’r Llwybr yn gadael y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol am gyfnod byr. Mae stondinau beiciau wrth ymyl y seddau ar lan y môr a rhagor o doiledau yn y maes parcio ger y siopau, tafarn a chaffis. Ewch ymlaen i fyny’r rhiw serth ar ben arall y pentref. Yn fuan mae’r ffordd yn disgyn yn sydyn i lawr i’r Aber Bach a bydd angen i chi droi i’r dde ar gyffordd ‘T’ ar yr allt cyn cyrraedd canol y pentref (toiledau a stondinau beiciau yn y maes parcio). Ar ôl cael golwg o gwmpas, dychwelwch ar hyd yr un ffordd serth iawn i Aberllydan. Ar drai (amserau llanw i’w gweld yn eglur o Aberllydan a’r Aber Bach) gallwch ddewis teithio rhwng y ddwy gymuned ar hyd y traeth. Mae hyn yn osgoi’r rhiwiau serth ac mae’n dro hyfryd iawn. Gallwch naill ai adael eich beic ar y stondinau beiciau yn Aberllydan neu ei wthio ar hyd y traeth ar hyd y llithrfeydd ar y ddau ben. Cofiwch gadw golwg ar y llanw rhag gorfod cerdded yn ôl i Aberllydan ar hyd y ffordd.

14.8 Ar lan y môr yn Aberllydan, dilynwch y briffordd wrth iddi droi i’r dde oddi wrth y môr. Rydych bellach yn ôl ar Lwybr 4 y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol.

15.2 Wrth i chi ddringo allan o’r pentref, trowch i’r chwith ar isffordd gyda’r arwydd Long Lane ac ewch ymlaen ar hyd y lôn hon am dros 1½ filltir.

16.9 Trowch i’r dde ar y gyffordd ‘T’.

17.7 Ymunwch â’r llwybr beicio ar y chwith yn union cyn y gyffordd ‘T’. Dilynwch y llwybr hwn (gan gynnwys un groesfan) i Portfield Gate. Ailymunwch â’r ffordd drwy’r pentref a dilyn y llwybr ar y chwith wrth i chi adael y pentref.

19.6 Yn union cyn cyrraedd Hwlffordd, croeswch y ffordd a dilyn y llwybr ar yr ochr arall am ychydig ffordd i Park Corner Road. Ar ôl fymryn dros ½ milltir ewch yn syth ymlaen ar y groesffordd ac ar ôl ¼ milltir arall trowch i’r dde i ffordd gydag arwydd ‘Dim Ffordd Drwodd’. Dilynwch y ffordd hon o gwmpas i’r chwith ar waelod y rhiw a dal yn eich blaen i gyfeiriad Hwlffordd yn y fan lle mae Llwybr 4 y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol yn troi i’r dde. Ychydig ymhellach ewch yn syth ymlaen eto gan fynd heibio mynedfa Maes Carafanau Under the Hills ar y chwith.

21.1 Ar y gyffordd trowch i’r dde ar hyd y llwybr ochr yn ochr â’r ffordd. Yn union cyn McDonald’s mae’r llwybr yn croesi’r ffordd. Ewch ymlaen ar yr ochr arall a chroesi’r goleuadau traffig gan ddilyn arwydd y llwybr beicio i Ganol y Dref. Ewch ymlaen ar hyd llwybr beicio min y ffordd am ychydig dros filltir.

22.6 Gorffen ym maes parcio Neuadd y Sir

Pethau o Ddiddordeb ar hyd y Ffordd

Castell y Garn

Nodwedd drawiadol a godwyd yn 1195 ar frigiad o graig folcanig. Roedd yn un o nifer o adeileddau amddiffynnol ar hyd ‘Llinell y Landsger’, oedd yn gwahanu ardaloedd Cymraeg a Saesneg Sir Benfro. Arhosodd y castell yn gryf cyn i’r fyddin seneddol losgi llawer ohono’n ulw yn 1644 yn ystod y rhyfel cartref. Adferwyd o adfail i dŷ preifat yn 1910 a chafodd ei wella’n helaeth yn ddiweddar i greu gwesty cain

Pwll Glo Clogwyn Trefran

Mae adfail Pwll Glo Trefran, sy’n amlwg o simnai uchel ei dŷ peiriant, yn edrych dros ben deheuol traeth Niwgwl. Roedd y pwll ar waith o ganol y 19^eg ganrif tan 1905, gyda rhai lefelydd yn rhedeg dan y môr. Byddai’r glo’n cael ei lwytho ar drolïau a byddai peiriant yn eu tynnu i Nolton Haven i anfon y glo dros y môr

Nolton Haven

Bae bach cysgodol yw hwn gyda thraeth tywodlyd yn bennaf rhwng clogwyni uchel. Mae cysylltiad hir rhwng y bae â môr-ladron. Roedd hwn unwaith yn borthladd lle byddai glo’n cael ei allforio mor bell yn ôl â’r canoloesoedd. Ar y traeth, mae ffosilau planhigion i’w cael weithiau mewn clogfeini mawr wrth droed y clogwyni ac mae modd gweld gwythiennau o lo carreg yn yr un clogwyni hefyd

Druidston Haven

Enwyd ar ôl ‘Drue’ Marchog Normanaidd o’r 12^fed ganrif gynnar. Mae yma draeth tywodlyd hir, o’r neilltu, wedi’i gau gan glogwyni serth ar dair ochr. I’w gweld yn y bae mae nifer o ffurfiannau clogwyni, bwâu naturiol ac ogofâu trawiadol

Aberllydan

Pentref bach yw gyda thraeth ymdrochi diogel a deniadol o dywod euraid cadarn. Bu’n gyrchfan glan môr poblogaidd ers y 1800au. Yr unig dystiolaeth sydd ar ôl o’r diwydiant glo yw pwll ‘Slaes’ mawr 200 llath i mewn o’r traeth a ffurfiwyd yn y 19^eg ganrif gan lowyr yn cloddio am lo mân. Erbyn hyn mae’r pwll cysgodol yn lloches o’r neilltu i garwyr natur. Yn y 1970au, honwyd gweld amryw UFO yn y gyrchfan a’r cylch a chafodd y llysenw Triongl Aberllydan. Ar drai mae modd cerdded o gwmpas y pentir ar yr ochr ddeheuol i fae o’r enw The Settlands, ac yna o gwmpas y pentir nesaf i’r Aber Bach

Yr Aber Bach

Dyma un o’r pentrefi bach glan môr mwyaf dymunol a hynod yng Nghymru gyfan. Yn sefyll mewn cwm ag ochrau serth, mae’r anheddiad yn dyddio’n ôl i Oes yr Haearn ac roedd unwaith yn ganolfan masnach y môr a smyglo. Ar un adeg byddai glo’n cael ei lwytho o byllau glo lleol i gychod o’r traeth. Ar ochr ddeheuol y bae mae llwybr llydan yn arwain at fan sy’n cael ei alw’n Wylfa, lle mae grisiau’n disgyn i ddau gildraeth bach creigiog o’r enw Sheep Wash a Rook’s Bay