Mae hwn yn ganlyniad ardderchog, sy’n amlygu’r cynnydd yn ein contractau caffael tuag at gynhyrchu ynni adnewyddadwy yng Nghymru o 86% ar gyfer 2020-21 i 100% ar gyfer 2021-22.

• Mae GCC wrthi'n chwilio am ffynonellau nwy carbon isel – e.e. biofethan o dreulio anaerobig – ac yn monitro'r agenda nwy hydrogen.
• Mae prynu'n digwydd dros gyfnod o 24 mis, gyda'r nod o brynu ar isafbwyntiau yn y farchnad. Mae hyn yn sicrhau bod y cyngor yn parhau i gael ei amddiffyn rhag unrhyw amrywiadau mawr yn y farchnad, fel y rhai a welwyd yn ystod argyfwng ynni 2021.
• Ers 2003, mae'r cyngor wedi gweithredu dros 400 o gynlluniau effeithlonrwydd ynni a chynhyrchu ynni mewn eiddo cyngor annomestig ar draws y sir. Gyda’i gilydd, amcangyfrifir bod y rhain yn arbed dros £2,000,000 a 4,000 tunnell o CO₂ (tCO₂) bob blwyddyn. Mae'r buddsoddiad hwn – ynghyd â rhaglenni parhaus y cyngor ar resymoli eiddo, gweithio ystwyth, a chynnal a chadw – yn cynhyrchu arbedion ariannol a charbon mewn cyfnod o gynnydd ym mhrisiau cyfleustodau.
• Mae CSP yn cymryd rhan yn rhaglen effeithlonrwydd ynni Re:fit Cymru (yn agor mewn tab newydd), sy’n cael ei chefnogi gan Lywodraeth Cymru:
• Re:fit Cymru, Cam 1 – Cynllun £1.3 miliwn (a ariennir gan fenthyciadau di-log Salix Llywodareth Cymru) sydd wedi gweld 50 a mwy o fesurau effeithlonrwydd ynni yn cael eu gosod ar draws 25 o safleoedd yn ystod 2019–2022, gan arbed £200,000 a 416 tunnell o CO₂ yn flynyddol. Mae'r cynllun yn cynnwys gosod goleuadau deuodau allyrru golau (LED), uwchraddio rheolyddion, gyriannau cyflymder amrywiol, inswleiddio falfiau, gwres a phŵer cyfunedig, a phaneli solar ffotofoltäig.
• Re:fit Cymru, Cam 2 – uwchraddio boeleri cyddwyso mewn pum safle pellach, wedi’i gwblhau erbyn diwedd 2021.
• Mae Cam 3 yn cael ei gwmpasu ar gyfer 2024–2026 – gyda gwerth a ragwelir o £3 miliwn.
• Mae'r cyngor yn defnyddio cyllid gan Lywodraeth Cymru ar gyfer yr ôl-groniad o waith cynnal a chadw ym myd addysg i wneud gwaith uwchraddio i oleuadau LED mewn ysgolion ac mae'n ymchwilio i'r potensial ar gyfer pympiau gwres ffynhonnell aer.

Camau Gweithredu – Adeiladu o’r newydd

• Mae gan y cyngor un o'r rhaglenni adeiladu o’r newydd mwyaf ymhlith awdurdodau lleol Cymru. Mae pob prosiect adeiladu o’r newydd mawr yn ymgorffori technolegau ynni adnewyddadwy, gyda gosodiadau solar ffotofoltäig yn cael eu hymgorffori ym mhob un o brosiectau diweddar Moderneiddio Darpariaeth Addysg Ysgolion yr 21ain Ganrif (yn agor mewn tab newydd) ac mewn datblygiadau tai newydd. Mae storio mewn batris hefyd yn destun ymchwil, ac mae cynnig i'w gynnwys mewn datblygiadau tai newydd (lle mae darpariaeth ar gyfer gwefru cerbydau trydan hefyd yn cael ei darparu).
• Mae technolegau carbon isel neu ddi-garbon eraill sydd wedi’u gosod a’u gwerthuso i’w cynnwys yn y dyfodol, lle bo hynny’n ymarferol, yn cynnwys:
• pympiau gwres ffynhonnell aer;
• boeleri biomas (wedi'u gosod yng Nghanolfan Hamdden Hwlffordd);
• systemau solar ffotofoltäig a systemau thermol solar.

Yn ogystal, ac er mwyn lleihau'r defnydd o ynni o adeiladau newydd, mae ymagwedd ‘gwneuthuriad yn gyntaf’ at effeithlonrwydd ynni hefyd yn cael ei datblygu:

• lefelau uchel iawn o inswleiddio;
• ffenestri perfformiad uchel iawn gyda fframiau wedi'u hinswleiddio;
• gwneuthuriad aerglos mewn adeiladau;
• adeiladu sy’n rhydd o ‘bontydd thermol’;
• systemau awyru mecanyddol gydag adferiad gwres effeithlon iawn.
• Mae tîm dylunio CSP ar hyn o bryd yn gweithio gyda'r contractwr, ymgynghorwyr a Llywodraeth Cymru i sefydlu ymarferoldeb a chostau adeiladu ysgol cyfrwng Cymraeg newydd Penfro i safon carbon sero net.
• Mae'r tîm dylunio bellach yn gweithio i safonau sy'n lleihau'r carbon sydd wedi'i ymgorffori yng nghylch oes adeiladau.
• Mae’r cyngor yn rhoi mesurau ar waith yn rheolaidd ar draws ei raglen adeiladau newydd, gan gynnwys y canlynol:
• dylunio:
• i safonau cynaliadwyedd ‘Rhagorol’ BREEAM
• ar gyfer y cyfeiriadaeth orau posibl ar gyfer ennill gwres goddefol / cysgodi / awyru
• cynnwys:
• paneli solar ffotofoltäig yn safonol
• buddion cymunedol o brosiectau (defnydd lleol / cyflogaeth)
• cynlluniau rheoli gwastraff safle
• olrhain allyriadau safleoedd
• arolygon bioamrywiaeth a mesurau tirweddu i liniaru unrhyw effeithiau ar fywyd gwyllt
• gorchuddion llawr wedi'u hailgylchu
• tystysgrif ‘cadwyn cystodaeth’ WWF ar gyfer yr holl bren
• poteli gwydr wedi'u hailgylchu ac insiwleiddio llofftydd gyda chywarch
• agregau eildro
• blociau concrit gan gyflenwyr ag ardystiad ISO14001 ar gyfer Systemau Rheoli Amgylcheddol (EMS)
• rhywogaethau brodorol lleol o blanhigion sydd angen dŵr glaw yn unig ar gyfer unrhyw blannu allanol
• monitro:
•  ‘milltiroedd deunyddiau’ ar gyfer yr holl ddeunyddiau
• Mae system rheoli ynni Stark ID wedi'i chaffael er mwyn monitro defnydd o ynni CSP yn well a rheoli biliau'n well (o bosibl trwy systemau di-bapur) – ac i ganiatáu mynediad ar y we i safleoedd unigol. Mae data cywir yn hanfodol ar gyfer cynllunio, monitro ac adrodd ar gynnydd tuag at fod yn garbon sero net. Yn unol â hynny, bydd technoleg ‘glyfar’ ac is-fesuryddion yn cael eu hymestyn i sicrhau bod data defnydd ynni yn cael ei gasglu'n amserol.
• Mae mesuryddion trydan bob hanner awr wedi'u cyflwyno ar gyfer pob adeilad dichonadwy, a gosodir mesuryddion nwy bob hanner awr ar gyfer unrhyw gyflenwadau mwy. Mae'r data hwn yn bwydo i Stark ID.



Goleuadau Stryd – Y Prif Gamau Gweithredu     

• Ers 2008, mae CSP wedi gwneud y penderfyniad beiddgar i drosi 12,726 o 15,747 o oleuadau stryd i weithio ar gyfer rhan o'r nos yn unig (h.y. mae lampau'n cael eu diffodd yn awtomatig rhwng hanner nos a 5.30am), sydd wedi cynhyrchu arbedion blynyddol o £178,000, 1,229,000 kWh a 563 tCO2. Roedd y polisi hwn yn dilyn ymgynghoriad trwyadl ac mae wedi arwain at nifer o ganmoliaethau gan eiriolwyr bioamrywiaeth ac ‘awyr dywyll’.
• Yn 2019, cytunwyd yn y cabinet i ddadgomisiynu goleuadau stryd nad ydynt bellach yn cydymffurfio os na all y cyngor eu trwsio'n economaidd – h.y. os bydd cost eu hatgyweirio yn fwy na chost lamp newydd.
• Ym mis Mawrth 2020, cytunodd CSP i gynnal prosiect goleuadau stryd a gefnogir gan fenthyciad di-log Salix a Llywodraeth Cymru. Mae hyn yn cynnwys cynllun uwchraddio tair blynedd gan ddefnyddio contractwr fframwaith cynnal a chadw goleuadau stryd y cyngor i drosi'r holl osodiadau golau stryd pŵer uchel sy'n weddill i rai LED rhwng 2020 a 2023. Bydd hyn yn sicrhau bod Cyngor Sir Penfro yn gweithredu rhwydwaith goleuadau stryd sydd i gyd yn oleuadau LED. Mae'r prosiect hwn yn canolbwyntio ar amnewid unedau goleuo yn unig, heb ailosod colofnau. Bydd y prosiect yn lleihau allyriadau carbon 322 tunnell bob blwyddyn, ac yn arbed £205,000 y flwyddyn mewn costau trydan. Oherwydd hirhoedledd cynhenid technoleg LED, bydd arbediad ychwanegol sylweddol hefyd mewn costau cynnal a chadw parhaus sy'n gysylltiedig â ffitiadau presennol sy'n dirywio.

Fflyd – Y Prif Gamau Gweithredu

Cyflwr / oedran y fflyd

• Yn haf 2022 ymlaen, mae CSP yn gweithredu fflyd o tua 500 o gerbydau a dros 1,100 o eitemau o beiriannau. Mae gan y fflyd oedran cyfartalog o ddeuddeg mlynedd – yr hynaf yw bws 42 oed, a'r cerbydau ieuengaf yw faniau batri trydan 2.8 tunnell sy’n un mis oed.
• Mae gan CSP bolisi adnewyddu cerbydau pob saith mlynedd. Wrth adnewyddu, creffir ar swyddogaethau a defnydd cerbydau a, lle bo'n briodol, mae cerbydau llai sy'n fwy effeithlon ac yn rhatach yn cael eu caffael. Er enghraifft, lle defnyddiwyd cerbydau 3.5 tunnell yn y gorffennol, mae’r rhain bellach yn cael eu lleihau i ddwy dunnell neu lai os yn bosibl.
• Polisi teiars y cyngor yw gosod teiars brand premiwm, i leihau llygredd trwy well traul a gwrthsefyll rholio.
• Ar gyfartaledd, mae CSP yn adnewyddu 40 o gerbydau bob blwyddyn, gwerth tuag £1.5 miliwn. Mae angen newid canran o'r cerbydau hyn gyda cherbydau allyriadau isel iawn (ULEVs) bob blwyddyn i leihau allyriadau CO₂ y fflyd yn gyffredinol.

Allyriadau / tanwydd

• Mae gwerthoedd allyriadau peiriant diesel yn cael eu mesur gan ddefnyddio safonau allyriadau Ewropeaidd – yn amrywio o Euro 1, a gyflwynwyd ym 1992, i'r Euro 6d mwyaf cyfredol (a gyflwynwyd ym mis Medi 2019). Mae injans cerbydau fflyd CSP yn amrywio o Euro 2, a gyflwynwyd ym 1997, i Euro 6d. Mae 31 o gerbydau Euro 6d yn y fflyd ar hyn o bryd, sy'n golygu mai'r cerbydau hyn yw'r cerbydau diesel mwyaf effeithiol o ran allyriadau gan y cyngor. Wrth i gerbydau cael eu hamnewid, cânt eu hadnewyddu i'r safon allyriadau isaf posib.
• Yn 2021/22, gwariwyd £1.4 miliwn ar danwydd – gan gynhyrchu 3,665 tunnell o CO₂.

Olrhain / cyfyngwyr

• Er mwyn gwneud y defnydd gorau o gerbydau fflyd, mae 80% o gerbydau fflyd CSP wedi'u gosod â thelemateg (system olrhain). Mae'r system delemateg bresennol wedi bod ar waith ers 2010, ac mae'n darparu adroddiadau rheolaidd; mae system newydd yn cael ei chaffael ar hyn o bryd. Byddai archwilio'r systemau telemateg yn helpu i nodi cerbydau a allai fod yn addas ar gyfer amnewidiadau allyriadau isel iawn. Gall systemau adrodd newydd, cyfredol ddarparu dadansoddiad manylach ar allyriadau CO₂, a chefnogi lleihau allyriadau fflyd gyfan.
• Mae cerbydau wedi'u pennu â chyfyngwyr cyflymder, sy'n cyfyngu'r cyflymder i 62mya – a, lle bo'n briodol, cyfyngwyr cyflymder yr injan.

Pŵer batri

• Mae offer llaw sy'n cael eu pweru gan betrol bellach yn cael eu newid i rai sy'n cael eu pweru gan fatri. Mae manteision y rhain yn cynnwys allyriadau is, llai o sŵn, a llai o ddirgrynu dwylo a breichiau. Mae cerbydau sydd newydd eu caffael wedi'u pennu â chyfleusterau gwefru batris, ac mae cerbydau hŷn yn y fflyd yn cael eu hôl-osod â gwrthdroyddion i wefru offer llaw sy'n gweithio â batri.
• Mae ysgubwyr diesel sy’n gofyn i rywun gerdded y tu ôl iddynt yn cael eu newid gan rai sy'n cael eu gyrru gan fatri. Mae manteision ysgubwyr batri yn cynnwys costau oes gyfan is; llai o lygredd sŵn, gan alluogi Adran Cynnal a Chadw CSP i ysgubo o 6am ymlaen mewn ardaloedd adeiledig; allyriadau is; a llai o ddirgrynu dwylo a breichiau.

Bysiau

• Mae bysiau bellach wedi'u parcio yn y lleoliadau gorau posibl; yn hanesyddol, cludwyd hwy adref a dechreuwyd o gartref. Mae cerbydau – pan fydd yn briodol, ac os yw’n fwy effeithlon – yn cael eu parcio yn Thornton.
• Yn ddiweddar iawn, mae Cyngor Sir Penfro wedi caffael cwmni bysiau lleol yn cynnwys 33 o goetsis a bysiau a dwy fan. Oedran cyfartalog y fflyd hon yw 12.5 mlynedd. Mae’r rhain yn cael eu gweithredu'n bennaf ar deithio o'r cartref i'r ysgol a llwybrau gwasanaeth lleol; mae rhai teithiau addysgol pellter hir dan gontract. Gan fod ychydig o hen gerbydau yn y fflyd hon, bydd y rhaglen adnewyddu'n dechrau mor gynnar â'r flwyddyn nesaf, gan roi cyfle gwych i gyflwyno bysiau allyriadau isel iawn (ULEV) i lwybrau ysgol a gwasanaeth lleol.

Faniau

• Cofnodwyd bod gan faniau trydan batri (BEV) bach a oedd yn geir yn wreiddiol amrediad o hyd at 240 milltir, ac maent yn ddewis amgen profedig i'r faniau bach tanwydd diesel presennol yn y fflyd. Yn 2023, mae CSP yn cyflwyno seilwaith gwefru chwim mewn depos a safleoedd strategol eraill ar draws y sir i gynorthwyo’r trawsnewid hwn.
• I ddechrau, mae CSP wedi cyflwyno chwe cerbyd BEV i'r fflyd, sy'n cynnwys tair fan Renault Zoe a thair fan Citroen Berlingo, ac mae’r rhain yn cael eu gweithredu gan swyddogion cynnal a chadw adeiladau ac amgylcheddol. Mae'r adborth wedi bod yn gadarnhaol ar y cyfan a'r unig bryderon oedd pwyntiau gwefru a hyd yr amser gwefru. Er mwyn lleddfu’r pryder hwn, mae gwefrwyr 124kW yn cael eu gosod mewn pedwar depo gweithredol ar draws y sir yn Ch1 2023, a bydd gan bob fan y gallu i wefru o 20% i 80% mewn 30 munud, ac yn amlwg bydd ychwanegiadau atodol yn gyflymach. Y trefniad yw disodli hyd at 30 o faniau diesel bach â cherbydau BEV yn 23/24.
• Bydd CSP yn ystyried gosod pwyntiau gwefru cartref, gan fod canran uchel o'i faniau fflyd yn cael eu cludo adref ar ddiwedd y diwrnod gwaith. Byddai angen cynnwys mesuryddion clyfar yma, gan gyfeirio'r holl gostau gwefru yn ôl i'r awdurdod.
• Cafwyd adborth cadarnhaol gan swyddogion am y faniau BEV arddangos, a gafodd eu treialu am gyfnod o bedair wythnos yn 2019. Y pris fframwaith cyfartalog ar gyfer y cerbydau hyn yw £21,000, o gymharu â phris amcangyfrifedig o £11,000 ar gyfer model diesel cyfatebol.
• Mae faniau panel BEV mwy ar gael hefyd, ac mae ganddynt amrediad o hyd at 225 milltir fesul pob gwefriad a phrif lwyth o bron i ddwy dunnell. Mae ymchwil yn awgrymu y bydd rhai faniau yn cymryd gwefriad ar gyfer 60 milltir mewn 30 munud. Mae cost y cerbydau hyn yn dal yn gymharol uchel; ar hyn o bryd, maent yn manwerthu am tua £75,000 cyn gostyngiadau fframwaith, yn erbyn £16,000 ar gyfer cerbyd diesel cyfatebol.
• Dosbarthwyd wyth o faniau Vauxhall Vivaro-E ym mis Rhagfyr ar gyfer yr adran cynnal a chadw adeiladau, a bydd y rhain yn cymryd lle faniau diesel saith oed. Y trefniad yw disodli hyd at 15 o faniau diesel 3.1 tunnell â cherbydau BEV yn 23/24.
• Gellid ystyried cerbydau trydan hybrid (PHEVs) fel dewis ‘cyflym’ ar gyfer y faniau panel mwy ar y fflyd. Dywedir bod gan faniau PHEV amrediad 35 milltir cyn newid i betrol/diesel. Eu prif anfantais yw y gallai gwefru gael ei esgeuluso, gan olygu bod y cerbyd yn rhedeg yn barhaus ar betrol/diesel. Gyda rheolaeth gaeth, byddai faniau PHEV yn arwain at lai o allyriadau yn gyffredinol o gymharu â cherbydau diesel. Ar hyn o bryd, mae cerbydau PHEV yn gwerthu am tua £30,000, cyn gostyngiadau fframwaith, yn erbyn £14,000 ar gyfer cerbydau diesel cyfatebol.

Cerbydau nwyddau trwm (HGV)

• Mae adnewyddu fflyd HGV y cyngor gyda cherbydau tanwydd amgen yn fwy problematig oherwydd demograffeg, seilwaith a chost:
• Mae tryciau BEV yn cael eu cyflwyno i'r farchnad, gyda gwneuthurwr blaenllaw yn lansio cerbyd casglu sbwriel 26 tunnell yn ddiweddar gydag amrediad o 60 milltir a gwefriad wyth awr sydd wedi'i gyfyngu i raddiant uchaf o 1:20 am bris o £400,000. Yn ddiweddar, prynodd CSP dri o'r tryciau hyn mewn amrywiad diesel am £160,000 yr un.
• Mae hydrogen neu nwy naturiol cywasgedig (CNC) yn opsiwn posibl arall, ond nid oes seilwaith lleol ar gael eto i hwyluso ei ddefnydd.  Mae CSP yn cymryd rhan mewn gwaith arloesol gyda phartneriaid a rhanddeiliaid eraill i ddatblygu seilwaith hydrogen / CNG yn Sir Benfro.
• Yn dilyn adnewyddu ei fflyd sbwriel yn ddiweddar, mae 49% o fflyd HGV CSP yn defnyddio injans Euro 6d, sydd i gyd o dan 12 mis oed. Wrth eu hamnewid mewn saith mlynedd, bydd technoleg a seilwaith lleol wedi datblygu'n sylweddol, gan agor llwybrau pellach o ran opsiynau tanwydd amgen.

Lorïau graeanu

• Ers 2012, mae'r cyngor wedi caffael cyrff graeanu dur gwrthstaen. Er eu bod, ar gyfartaledd, £10,000 yn ddrytach na’r hyn sy’n cyfateb i ddur meddal, mae eu gwarant 25 mlynedd rhag cyrydiad eu cyrff yn caniatáu i’r corff gael ei ailosod ar siasi newydd o leiaf ddwywaith – gan arbed CO₂ yn y broses gynhyrchu a gwireddu gostyngiad yn y gost oes gyfan.
• Mae fflyd siasi graeanu bresennol CSP o bedwar cerbyd pwrpasol tua 15 oed. Cyrff graeanu sefydlog yw'r cerbydau hyn, yn hytrach na chyrff graeanu yn cael eu gollwng i dryciau tipio yn ystod misoedd y gaeaf. Byddent yn cael eu dosbarthu fel ‘peiriannau budr’ (Euro 3) yn ôl safonau heddiw, ond gan eu bod yn teithio milltiroedd cymharol isel ac â chost gymharol uchel (£100,000 y siasi), cânt eu cadw ar y fflyd am oes estynedig.  Mae hwn yn gyfaddawd i CSP – gall cerbydau naill ai gael eu newid bob saith mlynedd i gadw i fyny â thechnoleg injans am gost o £100,000 y siasi neu gellir ymestyn eu hoes.

Cerbydau allyriadau isel iawn (ULEVs)

• Amcan datganedig Llywodraeth Cymru yw i holl drafnidiaeth ffordd y sector cyhoeddus drosglwyddo i gerbydau allyriadau isel iawn (ULEV) erbyn 2030.
• Gallai CSP ystyried opsiynau ULEV amgen, neu osod lefelau allyriadau ar gyfer ceir prif swyddogion ar brydles.
• Er mwyn atgyweirio a chynnal a chadw cerbydau ULEV, mae angen uwchsgilio'r gweithlu. Mae holl dechnegwyr cerbydau'r awdurdod wedi ennill cymhwyster Lefel 3 mewn Atgyweirio ac Amnewid Cerbydau Trydan. Bydd y technegwyr yn symud ymlaen i Lefel 4 unwaith y cyflwynir y cwrs yn lleol. 
• Yng nghabinet CSP ar 6 Medi 2021, bu’r cabinet yn trafod cerbydau ULEV y fflyd – fel a ganlyn: . Y penderfyniad oedd: Dylid cymeradwyo'r broses o ddatblygu a chyflwyno ceisiadau am gyllid grant fel y’i hamlinellir yn yr adroddiad er mwyn ariannu'r cynllun i newid y fflyd i gynnwys cerbydau trydan a hydrogen wrth i’r cyfleoedd godi.
• Mae'r cyngor wedi ymgysylltu (Mai 2020) â Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru i gynnal adolygiad llawn o’r fflyd a thrafnidiaeth busnes er mwyn canfod yr achos busnes ac amgylcheddol dros newid i gerbydau ULEV. Nod Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru yw helpu sefydliadau i gyflawni amcan datganedig Llywodraeth Cymru o drosglwyddo holl drafnidiaeth ffyrdd y sector cyhoeddus i gerbydau ULEV erbyn 2030 ac i gefnogi'r symudiad i sero net.

Ffynonellau eraill

• Mae CSP wedi gosod system cynaeafu dŵr glaw yn ei olchwr cerbydau awtomataidd yn Nepo Thornton, sy'n ailgylchu dŵr glaw sydd wedi'i ddal o do'r gweithdy cerbydau.
• Mae goleuadau LED wedi'u gosod yn y gweithdy cerbydau.
• Gosododd y cyngor ail-lenwydd i gerbydau hydrogen ym Marina Aberdaugleddau o dan brosiect Aberdaugleddau: Teyrnas Ynni (MH:EK), a defnyddiwyd dau gerbyd trydan gyda chelloedd tanwydd hydrogen (HFCEV), sef y Riversimple Rasa, gan staff CSP a Phorthladd Aberdaugleddau ar gyfer dyletswyddau priffyrdd a theithiau busnes. Casglodd y prosiect ddata i gefnogi'r achos busnes, a dangos defnyddioldeb a'r galw am gerbydau HFCEV. 



Milltiroedd Busnes – Y Prif Gamau Gweithredu

• Gostyngodd allyriadau CO2e o filltiroedd busnes 11% rhwng 2019/20 a 2021/22. Disgwylir i’r newid i lawer o staff weithio gartref barhau mewn dull hybrid cartref/swyddfa, ac mae hyn wedi arwain at ostyngiad sylweddol mewn milltiroedd cymudo staff.
• Mae'r cyngor yn paratoi Cynllun Teithio Gwyrdd. Fel rhan o'r Cynllun Trafnidiaeth Lleol a'r adroddiad cynnydd blynyddol, mae'r awdurdod wedi ymrwymo i leihau traffig sy'n gysylltiedig â cheir a dangos arfer da. Nod y cynllun teithio yw hyrwyddo dewisiadau teithio cynaliadwy a lleihau dibyniaeth ar y car. Er budd y cyflogwr a’r gweithiwr, mae CSP yn bwriadu annog staff ac eraill sy’n ymweld â Neuadd y Sir i ddefnyddio dewisiadau mwy ecogyfeillgar ac iachach na gyrru ar eich pen eich hun. Bwriedir hefyd cynnwys teithiau cymudwyr, teithiau busnes a theithiau ymwelwyr o fewn y dull hwn. Mae cynlluniau teithio yn mynd i'r afael â'r gwastraff ariannol a'r difrod amgylcheddol a achosir gan orddibyniaeth ein cymdeithas ar drafnidiaeth cerbydau modur preifat. Bydd y Cynllun Teithio Gwyrdd yn cwmpasu teithiau cymudwyr, teithio busnes, ceir cronfa, a theithiau ymwelwyr i weithleoedd y cyngor ac oddi yno, a bydd yn archwilio dewisiadau amgen i deithio megis fideogynadledda, gweithio gartref, ac oriau gwaith hyblyg / ystwyth / clyfar. Dylai’r cynllun hwn anelu at fanteisio ar y lefelau llygredd ac allyriadau is o ganlyniad i bandemig COVID-19 er mwyn dadlau y dylid cynnal y rhain er llesiant pobl a’r amgylchedd.
• Mae'r cyngor yn anelu at gynyddu nifer ei geir cronfa trydan fel dewis amgen i geir presennol sy'n rhedeg ar ddiesel.
• Mae cyllid grant ULEV gan Lywodraeth Cymru wedi galluogi Cyngor Sir Penfro ac Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro i greu rhwydwaith gwefru cerbydau trydan a fydd, erbyn haf 2023, yn cynnwys 180 o bwyntiau gwefru cerbydau trydan cyflym a 21 o bwyntiau gwefru chwim ar draws nifer o feysydd parcio, swyddfeydd, canolfannau atyniadau, canolfannau hamdden a depos sy’n wasgaredig yn ddaearyddol yn Sir Benfro.
• Mae CSP wedi gwneud cais am gyllid pellach gan Lywodraeth Cymru ar gyfer Cam 6 arfaethedig, a fydd yn cyflwyno gwefru cerbydau trydan (27 o wefrwyr cyflym pellach a thri o wefrwyr chwim pellach) yn ein meysydd parcio, mewn rhai ysgolion a lleoliadau swyddfeydd.
• Ar hyn o bryd, mae CSP hefyd yn dylunio cyfnewidfa drafnidiaeth newydd ar safle aml-lawr yn Hwlffordd lle byddwn yn gosod 31 o bwyntiau gwefru cerbydau trydan (10% o leoedd) o'r diwrnod cyntaf, ac rydym yn gwneud darpariaeth yn y dyfodol ar gyfer ehangu hyn i 62 o bwyntiau gwefru cerbydau trydan eraill (30% o gyfanswm y lleoedd), gan gynnwys hefyd yr holl wasanaethau trydanol sy'n dod i mewn.
• Bydd gosod mwy o fannau gwefru cerbydau trydan, gan gynnwys ehangu'r gwefru yn Neuadd y Sir ac o bosibl gwefru yn y depos, yn annog mwy o ddefnydd o gerbydau fflyd a chronfa trydan.
• Bydd mwy o ddarpariaeth gwefru cerbydau trydan hefyd yn annog mwy o bobl i ddefnyddio cerbydau allyriadau isel iawn (ULEV) yn fflyd ‘lwyd’ y staff (y fflyd o yrwyr sy'n defnyddio eu ceir eu hunain at ddibenion busnes – gan gynnwys cymudo). Mae'r gwasanaeth gwefru cerbydau trydan a gyflwynwyd hyd yma wedi'i anelu at ddiwallu anghenion trigolion ac ymwelwyr, ac yn bennaf i gefnogi ac annog y cyfnod pontio i gerbydau trydan. O ystyried diwydiant twristiaeth sefydledig a hanfodol Sir Benfro, mae'r prosiect hefyd yn galluogi'r sir i hyrwyddo'r cysyniad o ‘eco-dwristiaeth’ i ymwelwyr.
• Mae CSP wedi ymgysylltu (Mai 2020) â Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru i gynnal adolygiad llawn o fflyd a chludiant busnes, er mwyn canfod yr achos busnes ac amgylcheddol dros newid i gerbydau ULEV.
• Darperir beiciau cronfa i'r staff yn Hwlffordd a’r cyffiniau i helpu i leihau’r milltiroedd busnes sy’n gysylltiedig â theithiau byr. Yn ogystal, mae'r cyngor yn gweithredu cynllun beicio i'r gwaith i'r staff, gyda'r bwriad o ddefnyddio'r beiciau hyn ar gyfer cymudo a theithiau busnes.
• Gosododd y cyngor ail-lenwydd i gerbydau hydrogen ym Marina Aberdaugleddau o dan brosiect Aberdaugleddau: Teyrnas Ynni (MH:EK), a defnyddiwyd dau gerbyd trydan gyda chelloedd tanwydd hydrogen (HFCEV), sef y Riversimple Rasa, gan staff CSP a Phorthladd Aberdaugleddau ar gyfer dyletswyddau priffyrdd a theithiau busnes. Casglodd y prosiect ddata i gefnogi'r achos busnes, a dangos defnyddioldeb a'r galw am gerbydau HFCEV.
• Anogir staff i rannu ceir yn ystod cymudo, lle bynnag y bo modd. Er mwyn hwyluso hyn, mae CSP wedi ymuno â'r ymgyrch ‘Ewch â Mi Hefyd!’ (‘Take me Too!’), sef rhaglen rhannu ceir, sy'n paru pobl sydd angen cludiant â rhywun sy'n mynd yr un ffordd.  Dros gyfnod y cynllun teithio, mae CSP yn disgwyl cynyddu nifer y staff o fewn y rhaglen hon hyd at 25% erbyn 2025 a 30% erbyn 2027.



Ynni Adnewyddadwy a Chyfrannu at Niwtraleiddio Carbon

Mae gan CSP y lefelau canlynol o fesurau ynni adnewyddadwy a charbon isel wedi’u gosod:

• Paneli solar ffotofoltäig: 549 kW mewn 34 o adeiladau gwahanol, gan gynnwys ysgolion.
• Arwyddion, lampau a chelfi stryd solar ffotofoltäig – lleoliadau amrywiol.
• Paneli solar ar gyfer dŵr poeth: 40 kW mewn deg adeilad ar wahân, gan gynnwys ysgolion.
• Pelenni pren biomas ar gyfer gwresogi a dŵr poeth: 410 kW
• Tyrbin gwynt bach: 6 kW yn Ysgol Mair Ddihalog, Hwlffordd.
• Gwres a phŵer cyfunedig wedi'i danio â nwy: 260 kWe / 520 kW thermol mewn 15 adeilad ar wahân, gan gynnwys ysgolion.

Dros y blynyddoedd diwethaf, mae'r cyngor wedi ceisio cynyddu'n sylweddol faint o drydan adnewyddadwy y mae'n ei gynhyrchu, ond mae wedi'i rwystro gan gapasiti cyfyngedig y rhwydwaith dosbarthu trydan lleol (y Grid Cenedlaethol). Mae ceisiadau blaenorol i'r gweithredwr rhwydwaith dosbarthu trydan – National Grid Electricity Distribution – ar gyfer cysylltu â'r rhwydwaith trydan wedi arwain at gostau anhyfyw oherwydd bod yn rhaid i ddarpar ddatblygwyr megis y cyngor dalu costau atgyfnerthu sylweddol.

Felly, er mai prif ddull CSP o wneud iawn am ei ôl troed carbon gweddilliol yw cynyddu'n sylweddol faint o ynni adnewyddadwy a gynhyrchir ar ei adeiladau a'i dir, mae hyn yn dibynnu ar welliannau i gapasiti'r rhwydwaith dosbarthu trydan lleol. Yn anffodus, mae hyn y tu hwnt i reolaeth uniongyrchol y cyngor – ac mae trafodaethau’n parhau gyda National Grid Electricity Distribution a Llywodraeth Cymru i geisio’r gwelliannau angenrheidiol.

Mae niwtraleiddio carbon yn golygu gwneud iawn am allyriadau carbon deuocsid (CO₂) sy’n deillio o weithgarwch diwydiannol neu weithgarwch dynol arall drwy gymryd rhan mewn cynlluniau a gynlluniwyd i wneud gostyngiadau cyfatebol mewn CO₂ yn yr atmosffer. Oherwydd bod un uned o CO₂ yn cael yr un effaith ar yr hinsawdd lle bynnag y caiff ei hallyrru, mae'r budd yr un fath lle bynnag y caiff ei lleihau neu ei hosgoi. Gallai achosion dilys o leihau carbon gynnwys diogelu coedwigoedd glaw yn Ne America neu, o bosibl, plannu coed yn lleol. Gall hwn fod yn fater cymhleth a dyma’r opsiwn olaf oni bai y bernir bod plannu coed / gwella mawndir ar dir a reolir gan y cyngor yn gymwys ar gyfer cyfrannu at niwtraleiddio carbon. (Noder: Caiff hyn ei gadarnhau pan fydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi ei chanllawiau defnydd tir fel rhan o’r fframwaith adrodd ar wasanaethau cyhoeddus carbon niwtral.)

Mae CSP yn gweithio gyda Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru (yn agor mewn tab newydd) i archwilio a darparu cyfleoedd ar gyfer prosiectau ynni adnewyddadwy ar raddfa fawr. Mae Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r sector cyhoeddus yng Nghymru i roi prosiectau diriaethol ar waith ac yn cynghori ar faterion yn ymwneud ag ynni. Ar hyn o bryd, mae'n cynnal adolygiad o dir y cyngor er mwyn nodi cyfleoedd posibl ar gyfer paneli solar ffotofoltäig a thyrbinau gwynt ar y ddaear. Yn hanesyddol, ymgymerwyd ag ymarferion tebyg gyda Partnerships for Renewables a Local Partnerships – ond er bod safleoedd posibl wedi'u nodi, ni chawsant eu hystyried yn ariannol hyfyw oherwydd cyfyngiadau cost / grid lleol a/neu ddefnydd tir. Mae prosiectau ynni adnewyddadwy mawr fel arfer yn cymryd sawl blwyddyn i'w datblygu hyd at eu cwblhau. (Noder: Mae ‘Cynhyrchu Ynni yng Nghymru 2018 (yn agor mewn tab newydd)’ (Hydref 2019) yn nodi gallu presennol Cymru i gynhyrchu ynni ac yn dadansoddi sut mae wedi newid dros amser.) Mae'n werth nodi bod gan Sir Benfro 20% o'r holl gapasiti solar ffotofoltäig a osodwyd yng Nghymru, sy'n dyst i'r arbelydriad solar ardderchog a geir ar ledred Sir Benfro o'i chymharu ag ardaloedd eraill o'r wlad. Bydd cynhyrchu ynni adnewyddadwy yn y dyfodol ar dir sy'n eiddo i'r cyngor yn dibynnu ar gapasiti'r grid (neu gael dadlwythwr lleol ar gyfer pŵer a gynhyrchir), a bydd angen iddo hefyd fod yn foddhaol o ran termau cynllunio.

Mae'r cyngor yn gweithio, ac mewn rhai achosion yn arwain, ar nifer o fentrau rhanbarthol sydd â'r nod o greu marchnad a chanolfan ragoriaeth yn Sir Benfro ar gyfer technolegau ynni adnewyddadwy, e.e. 

Aberdaugleddau: Teyrnas Ynni  a Chlwstwr Diwydiannol De Cymru (SWIC) (yn agor mewn tab newydd) 

Y Prif Gamau Gweithredu:

• Fel y soniwyd eisoes, mae 100% o’r trydan yn cael ei gaffael trwy GCC yn dod o ffynonellau ynni adnewyddadwy, gyda thua 86% o hwn yn dod o Gymru. Mae'r pryniant hwn yn darparu marchnad ar gyfer cynhyrchwyr adnewyddadwy ac felly'n ysgogi'r farchnad trydan adnewyddadwy. (Noder: Mae’r defnydd o’r trydan ‘gwyrdd’ hwn eisoes wedi’i adlewyrchu yn ffactor trosi allyriadau trydan [sy’n lleihau] y DU, ac o ganlyniad nid yw’r cyngor ar hyn o bryd yn gallu elwa’n uniongyrchol ar arbedion carbon sy’n deillio o’i gaffaeliad o drydan ‘gwyrdd’ gan i bob pwrpas byddai hyn yn cyfrif yr arbedion carbon ddwywaith.)
• Mae GCC wrthi'n chwilio am ffynonellau nwy carbon isel – e.e. biofethan o dreulio anaerobig – ac yn monitro'r agenda nwy hydrogen.
• Cwblhaodd tîm cynlluniau datblygu’r cyngor Asesiad Ynni Adnewyddadwy yn 2017, sy’n ffurfio rhan o sylfaen dystiolaeth Cynllun Datblygu Lleol (CDLl) 2. Mae wedi llywio polisïau cyffredinol sy’n dod i’r amlwg, sef GN 4 ac GN 5, yn CDLl 2.
• Mae CSP yn parhau i fonitro'r sefyllfa i asesu ymddangosiad mecanweithiau marchnad fel y Warant Allforio Clyfar (SEG), sy'n caniatáu trafodaethau gyda chyflenwyr trydan er mwyn sicrhau lefel taliad y cytunwyd arni am drydan adnewyddadwy wedi'i allforio.

Solar

• Yn 2019/20, cytunodd CSP i lunio partneriaeth ag Egni Community Co-op, a ddarparodd systemau solar ffotofoltäig di-gyfalaf ar y to i chwe ysgol yn Saundersfoot, Llandyfái, Prendergast, Ysgol y Frenni, Gelli Aur ac Ysgol Bro Ingli. Mae’r ysgolion hyn yn cael y trydan adnewyddadwy o’r systemau solar am gost 20% yn rhatach na’r hyn a gynigir gan dariff trydan grid yr ysgol. Mae'r cyngor ar hyn o bryd yn ceisio ehangu'r bartneriaeth hon i osod solar mewn sawl safle pellach.
• Yn 2024, bydd CSP yn cyflwyno cynllun ar gyfer 1,700 kW ychwanegol o baneli solar ffotofoltäig ar draws tua 30 o doeon. Bydd budd amgylcheddol cyffredinol cynllun 2023 i CSP yn hynod gadarnhaol.  Amcangyfrifir y bydd 1,600,000 kWh ychwanegol o drydan solar yn cael ei gynhyrchu bob blwyddyn, sy'n cynrychioli 325,000 kg ychwanegol (325 tCO2e) o allyriadau CO2e wedi'u hosgoi, sy'n lleihau allyriadau cyffredinol CSP o ddefnyddio trydan mewn adeiladau corfforaethol yn sylweddol iawn (13%).
• Yn 2016, ymrwymodd y cyngor i bartneriaeth gyda Nwy Prydain a Generation Community, a ddarparodd systemau solar ffotofoltäig di-gyfalaf ar y to i ysgolion uwchradd Greenhill ac Aberdaugleddau. Mae'r ysgolion hyn yn cael y trydan adnewyddadwy o'r systemau solar am ddim.
• Mae systemau solar ffotofoltäig wedi'u gosod ar sail buddsoddi i arbed mewn ysgolion lluosog; ar draws llety gwarchod CSP; yng Nghanolfan Hamdden Abergwaun; ac yn Llyfrgell ac Oriel Glan-yr-afon, Hwlffordd.
• Mae systemau solar ffotofoltäig yn cael eu gosod ym mhob Ysgol yr 21ain Ganrif newydd.
• Ers 2015, bu gostyngiad yng nghymorthdaliadau’r Tariff Cyflenwi Trydan (FiT) ar gyfer gosodiadau solar ffotofoltäig newydd, a gwnaeth taliadau FiT ar gyfer systemau solar ffotofoltäig ddod i ben yn gyfan gwbl yn 2019. Arweiniodd dileu'r cymhorthdal at ostyngiad dramatig yn nifer y ceisiadau am brosiectau ynni adnewyddadwy yn ardal gynllunio CSP. Fodd bynnag, mae cost systemau solar ffotofoltäig wedi parhau i ostwng (tua 70%) ac mae technoleg batris wedi dod i'r amlwg fel cymhwysiad prif ffrwd posibl. Ynghyd â chost gynyddol trydan mewn llawer o safleoedd, lle mae defnydd digonol, mae ateb solar ffotofoltäig hyfyw iawn heb gymorth cymhorthdal.
• Mae'r cyngor wedi gosod canopïau solar ffotofoltäig ym maes parcio Neuadd y Sir (70 kW) ac mae'n bwriadu cwblhau system ganopi yn Archifdy Sir Benfro (28 kW) ac fel rhan o gynllun Cam 1 Re:fit Cymru. Mae CSP yn cwmpasu'r meysydd parcio sy'n weddill ac yn ceisio nodi safleoedd gerllaw ein hadeiladau a all ddefnyddio'r ynni.
• Mae'r cyngor hefyd yn cwmpasu ein tir, gan gynnwys hen safleoedd tir llwyd fel safleoedd tirlenwi, ar gyfer cyfleoedd ynni adnewyddadwy mawr gyda blaenoriaeth yn cael ei rhoi i safleoedd gerllaw adeiladau CSP lle gellir defnyddio'r trydan i ddatgarboneiddio gweithrediadau.
• Mae'r cyngor wedi gosod paneli solar ar gyfer dŵr poeth mewn wyth ysgol, un neuadd chwaraeon a chanolfan ieuenctid.

Biomas

• CSP oedd yr awdurdod lleol cyntaf yng Nghymru i fabwysiadu system wresogi pelenni pren biomas, gyda phrosiect biomas Preseli yn 2003. Yn 2015, ymrwymodd y cyngor i bartneriaeth â Pembrokeshire BioEnergy ar gyfer contract cyflenwi ynni 20 mlynedd (ESCo) i osod system boeler pelenni pren biomas di-gyfalaf 410 kW yng Nghanolfan Hamdden Hwlffordd, gan arwain at ddarpariaeth gwresogi allyriadau isel iawn am systemau ei phwll nofio a dŵr poeth.

Plannu coed / atafaelu carbon

• Mae'r cyngor yn bwriadu adolygu ei strategaeth goed i'w gweithredu – gan gynnwys rheoli ardaloedd coetir presennol ac arfaethedig yn y dyfodol, cynlluniau rheoli, tynnu coed a chylch bywyd.
• Wrth gydnabod na ddylid anwybyddu gallu priddoedd a glaswelltiroedd i atafaelu carbon, a bod tir pori wedi’i reoli ar gyfer iechyd y pridd yn lle cynhyrchu yn rhoi manteision i storio carbon a rheoleiddio dŵr ffo, mae’r cyngor yn adolygu arferion ar gyfer diogelu a chynyddu storio carbon mewn priddoedd a biomas, megis:
• Newid arferion amaethyddol ar ffermydd sirol Sir Benfro i leihau cynhyrchu allyriadau a chynyddu atafaeliad carbon trwy reoli pridd yn dda.
• Ymgysylltu â’r sector bwyd-amaeth i gael dealltwriaeth o sut y gallai’r cyngor gefnogi arferion ffermio mwy cynaliadwy ar draws y sir.
• Mwy o seilwaith gwyrdd.
• Rheolaeth arfordirol – gan fod ‘gwasgfa arfordirol’ yn broblem mewn cynefinoedd arfordirol, archwilio caniatáu i gynefinoedd gilio un cae yn ôl o'r draethlin er mwyn cynyddu eu maint. 



Gweithio gyda Llywodraeth Cymru – Y Prif Gamau Gweithredu:

• Cyfeiriwch at ‘Ein Hôl Troed Carbon’ i ddarllen am y gwaith yr ydym wedi bod yn ei wneud gyda Llywodraeth Cymru ar adroddiadau carbon sero net sector cyhoeddus Cymru. 
• Yn 2017, gosododd Llywodraeth Cymru yr uchelgais o sicrhau sector cyhoeddus carbon niwtral erbyn 2030.
• Mae'r cyngor yn gweithio gyda Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru i archwilio a darparu cyfleoedd ar gyfer prosiectau ynni adnewyddadwy ar raddfa fawr a cherbydau allyriadau isel iawn (ULEVs).
• Fel yr amlinellwyd yn flaenorol, mae prosiect Re:fit Cymru yn gydweithrediad rhwng Llywodraeth Cymru a’r cyngor sy’n defnyddio fframwaith contractwyr a gaffaelwyd ymlaen llaw gan Lywodraeth Cymru a chronfeydd buddsoddi i arbed Salix.
• Rhwng 2014 a 2019, bu CSP yn cydweithio ar brosiect ‘Byw'n Glyfar’ a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru i edrych ar greu ardal carbon sero net yng Nglannau Aberdaugleddau. Ariannodd ‘Menter Byw'n Glyfar’ Llywodraeth Cymru yr astudiaethau a darparodd y cyngor y cyswllt ‘llywodraethu’ i'r hyn a oedd, mewn gwirionedd, yn brosiect a arweiniwyd gan Borthladd Aberdaugleddau. Mae'r adroddiad terfynol, drwy gonsortiwm dan arweiniad Prifysgol Caerdydd, yn argymell defnyddio generaduron ynni adnewyddadwy i bweru grid clyfar; storio mewn batris er mwyn cydbwyso’r grid; cynhyrchu hydrogen gwyrdd wedi'i electroleiddio (ar gyfer storio, gwres a chludiant); cynhyrchu bio-nwy o weithfa / weithfeydd treulio anaerobig); a defnyddio pympiau gwres ar gyfer gwresogi hybrid. Y prosiect hwn oedd y catalydd ar gyfer prosiect Aberdaugleddau: Teyrnas Ynni (MH:EK), y mae CSP bellach yn ei arwain Aberdaugleddau: Teyrnas Ynni (yn agor mewn tab newydd)
• Mae'r cyngor yn rhan o Grŵp Cyfeirio Hydrogen Llywodraeth Cymru, sy'n bwriadu hyrwyddo trafodaethau ar y ffordd orau i Gymru ddatblygu'r farchnad hon. Mae cysylltiad agos rhwng y grŵp ac MH:EK a Chlwstwr Diwydiannol De Cymru (SWIC), yn ogystal â’r gadwyn gyflenwi a rhwydweithiau hydrogen ehangach. Mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu datblygu ei safbwynt polisi hydrogen a nodi cyfleoedd ariannu. Bydd canlyniadau’r gwaith grŵp hwn, yn eu tro, yn bwydo i mewn i grŵp hydrogen mewnol Llywodraeth Cymru, sy’n cynnwys cynrychiolwyr o lawer o adrannau sydd â buddiannau mewn hydrogen.
• Mae'r cyngor wedi arwain ar Gynllun Ynni Rhanbarthol ar gyfer Dinas-ranbarth Bae Abertawe gyda'r weledigaeth o “Ddefnyddio potensial ynni carbon isel y rhanbarth ar draws ei leoliadau ar y môr ac oddi ar y môr, i ddarparu economi ynni carbon isel ffyniannus a theg sy’n gwella llesiant cenedlaethau’r dyfodol ac ecosystemau’r rhanbarth, ar gyflymder sy’n cyflenwi yn erbyn targedau lleihau allyriadau rhanbarthol a chenedlaethol erbyn 2035 a 2050.”
• Mae CSP wedi cynhyrchu Cynllun Ynni Ardal Leol i “ddatblygu system ynni sero net ar gyfer Sir Benfro erbyn 2050, fel cartref ynni gwyrdd y DU”.



Gweithio gyda Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Sir Benfro / partneriaid Bargen Ddinesig Bae Abertawe

• Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 (yn agor mewn tab newydd) wedi sefydlu bwrdd statudol, a elwir yn Fwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus, ym mhob ardal awdurdod lleol yng Nghymru. Mae pob Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus yn gasgliad o gyrff cyhoeddus sy’n cydweithio i wella llesiant ei sir. Mae Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Sir Benfro ar hyn o bryd yn cynnal Asesiad Risg Newid Hinsawdd ac Amgylcheddol ar gyfer Sir Benfro, trwy weithgor o'r enw hwnnw, er mwyn datblygu camau gweithredu clir a diffiniedig y gellir eu cymryd gan unigolion, cymunedau a sefydliadau.
• Mae rhaglen Bargen Ddinesig Bae Abertawe (yn agor mewn tab newydd) yn cynnwys 11 prosiect ar draws pedair thema allweddol:

1. Cyflymu economaidd
2. Gwyddor bywyd a llesiant
3. Ynni
4. Gweithgynhyrchu clyfar

• Mae'r rhain yn cynnwys prosiectau Ardal Forol Doc Penfro a Chartrefi yn Orsafoedd Pŵer (yn agor mewn tab newydd).
• Cyngor Sir Penfro yw'r awdurdod arweiniol ar gyfer prosiect Ardal Forol Doc Penfro. Y nod yw cefnogi’r clwstwr peirianneg forol bresennol yn Noc Penfro er mwyn elwa ar gyfleoedd mewnfuddsoddi a ddenir i’r ardal oherwydd ei lleoliad, gwybodaeth ac arbenigedd, cadwyn gyflenwi a chysylltedd heb ei ail. Mae Ardal Forol Doc Penfro yn cynnig y cyfle i Sir Benfro greu’r cyfuniad cywir o asedau daearol a morol i ddod yn arweinydd y DU yn y farchnad fyd-eang sy’n datblygu mewn ynni adnewyddadwy morol, gan gynnwys ffermydd gwynt arnofiol ar y môr. Gall Ardal Forol Doc Penfro hefyd ddatgloi cefnogaeth bosibl ar gyfer datgarboneiddio yn y dyfodol, gyda rhaglen Offshore Renewable Energy Catapult (yn agor mewn tab newydd), sy’n gweithredu ar draws y DU, bellach wedi'i sefydlu yn y sir ac yn mynd ati i hyrwyddo'r ardal drwy Gronfa Her Strategaeth Ddiwydiannol Llywodraeth y DU. Gall y prosiect hefyd wneud hynny drwy gynnal gorsaf cynhyrchu ynni adnewyddadwy fwyaf Dinas-ranbarth Bae Abertawe ym Mharth Arddangos Sir Benfro.
• Nod rhaglen ranbarthol Cartrefi yn Orsafoedd Pŵer yw cydgysylltu’r gwaith o ddarparu cartrefi clyfar, carbon isel ac effeithlon o ran ynni drwy annog y defnydd o dechnolegau domestig yn y maes hwn. Mae'r rhaglen yn bwriadu cydlynu mabwysiadu technolegau cartrefi yn orsafoedd pŵer ar gyfer datblygiadau newydd ac ôl-osod ar draws y sectorau cyhoeddus a phreifat, gan brofi'r cysyniad yn y sector cyhoeddus cyn ei gyflwyno yn y sector preifat.



Cydweithio ag Arbenigwyr o’r Sector Preifat, y Trydydd Sector a’r Sector Cymunedol – Y Prif Gamau Gweithredu:

Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 (yn agor mewn tab newydd)  yn ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus yng Nghymru feddwl am effaith hirdymor eu penderfyniadau; gweithio’n well gyda phobl, cymunedau a’i gilydd; ac atal problemau parhaus megis tlodi, anghydraddoldebau iechyd a’r newid yn yr hinsawdd. Mae’r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus roi pum ffordd allweddol o weithio ar waith wrth wneud penderfyniadau yn y dyfodol:

1. edrych i'r hirdymor
2. mabwysiadu dull integredig
3. cynnwys amrywiaeth o’r boblogaeth
4. gweithio gydag eraill mewn ffordd gydweithredol
5. deall yr achosion sydd wrth wraidd problemau i'w hatal rhag digwydd eto

Mae'r cyngor yn cydweithio'n agos ag ystod eang o bartneriaid preifat, trydydd sector a chymuned. Mae'r rhestrau canlynol (nad ydynt yn holl gynhwysfawr) yn rhoi enghreifftiau o rai o'r sefydliadau sector preifat a thrydydd sector y mae'n bwriadu gweithio gyda nhw er mwyn cyflawni'r cynllun gweithredu hwn.

Dan arweiniad CSP, roedd Aberdaugleddau: Teyrnas Ynni (yn agor mewn tab newydd)  yn brosiect tair blynedd gwerth £4.5 miliwn a gwblhawyd yn 2023 ac a archwiliodd sut olwg allai fod ar system ynni leol, ‘glyfar’ wedi’i datgarboneiddio ar gyfer Aberdaugleddau, Penfro a Doc Penfro. Partneriaid y prosiect oedd:

• CSP
• Porthladd Aberdaugleddau
• Offshore Renewable Energy Catapult
• Riversimple
• Wales & West Utilities
• Arup
• Energy Systems Catapult

Cefnogwyr a chydweithwyr y prosiect yw:

• RWE Generation UK plc
• Simply Blue Energy
• Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru
• Community Energy Pembrokeshire

Mae’r prosiect yn archwilio i botensial hydrogen fel rhan o ddull aml-fector o ddatgarboneiddio. Yn ganolog i’r prosiect, ac i gyflawni sero net, mae ymrwymiad i ymgysylltu â’r gymuned a diwydiant lleol, gan ddarparu mewnwelediad a chyfleoedd ar gyfer twf. Gwireddodd CSP yr uchelgais i gael mewnwelediad manwl i’r system ynni cyfan o amgylch Aberdaugleddau er mwyn nodi a dylunio system ynni leol a chlyfar ar gyfer y dyfodol yn seiliedig ar ddull gwirioneddol aml-fector (gwres, trydan, trafnidiaeth) a phensaernïaeth systemau ynni cynhwysfawr. Roedd y prosiect yn amlochrog, ac ymchwiliwyd i’r meysydd canlynol gan y tîm:

• ynni adnewyddadwy lleol – gan gynnwys solar, ynni gwynt ar y tir, ynni gwynt ar y môr yn y dyfodol, a biomas ar gyfer trosglwyddo nwy wedi’i ddatgarboneiddio
• marchnadoedd hadau amrywiol ar gyfer hydrogen ar draws adeiladau, trafnidiaeth a diwydiant
• treialon defnyddwyr o gerbydau â chelloedd tanwydd
• systemau gwresogi hybrid sy’n barod ar gyfer hydrogen

Mae’r prosiect yn arddangos manteision pellgyrhaeddol ynni carbon isel ac mae ganddo’r potensial i arwain y ffordd a dod y cyntaf o lawer o Systemau Ynni Lleol Clyfar sy’n cefnogi’r DU a’i chymunedau lleol i gyrraedd targed sero net y llywodraeth ar gyfer allyriadau nwyon tŷ gwydr erbyn 2050. Roedd MH:EK yn un o'r prosiectau ‘dyluniad manwl’ a ddewiswyd o fewn rhaglen waith ‘Prospering from the Energy Revolution’ a ariannwyd gan Innovate UK fel rhan o'i Gronfa Her Strategaeth Ddiwydiannol.

Mae'r cyngor wedi bod yn gydweithredwr heb ei ariannu ar brosiect trywydd Clwstwr Diwydiannol De Cymru (SWIC), sydd wedi nodi’r opsiynau gorau ar gyfer datgarboneiddio diwydiant yn Ne Cymru yn gosteffeithiol – gan gynnwys y clwstwr diwydiannol ar Ddyfrffordd Aberdaugleddau. Gellir gwylio fideo ardderchog yma. Edrychodd y prosiect ar y seilwaith sydd ei angen ar gyfer datblygu'r economi hydrogen; ar gyfer dal, defnyddio a storio carbon ar raddfa fawr (CCUS) a chludiant; yn ogystal â chyfleoedd strategol ar y safle sy'n benodol i bob diwydiant. Y partneriaid allweddol ar gyfer cais £1.5 miliwn Cam 2 fydd diwydiant, darparwyr seilwaith, cynhyrchwyr pŵer a chynghorau – cyrff fel:

• Wales and West Utilities
• National Grid Electricity Transmission plc
• Western Power Distribution
• Calon Energy
• RWE Generation UK plc
• Cyngor Sir Penfro
• Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot
• CR Plus Limited
• Costain Limited
• Progressive Energy Limited
• Siemens plc
• ITM power
• Prifysgol De Cymru
• Environmental Resources Management Limited
• Capital Law Limited
• Tata Steel
• Valero Energy Limited
• Vale Europe Limited
• Celsa Manufacturing (UK) Limited
• Awdurdod Porthladd Aberdaugleddau (MHPA)
• Tarmac Trading Limited
• Cydffederasiwn Diwydiannau Papur
• Associated British Ports
• Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr (NFU)
• BOC
• Rockwool Limited
• Calor