Cynllun Strategol Y Gymraeg Mewn Addysg
Cynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg
Gwneir y Cynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg hwn o dan Adran 84 o Ddeddf Safonau a Threfniadaeth Ysgolion (Cymru) 2013. Rydym wedi rhoi sylw dyledus i'r canllawiau statudol a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru wrth bennu ein targedau.
Ein gweledigaeth ddeng mlynedd ar gyfer cynyddu a gwella'r gwaith o gynllunio darpariaeth addysg cyfrwng Cymraeg yn ein hardal
Mae ein gweledigaeth ar gyfer y 10 mlynedd nesaf fel a ganlyn:
Sicrhau bod pob disgybl yn gallu cael mynediad i addysg cyfrwng Cymraeg o'r safon uchaf
... a bod hyn yn seiliedig ar yr egwyddorion allweddol canlynol:
- Cydnabod hawl pob plentyn i ddysgu Cymraeg a hyrwyddo manteision dwyieithrwydd;
- Cynyddu canran y disgyblion sy'n dewis addysg cyfrwng Cymraeg a sicrhau ei fod ar gael i bob dysgwr, o fewn pellter teithio rhesymol o'u cartrefi;
- Adeiladu ar gyflawniadau'r gorffennol a hyrwyddo'r safonau academaidd uchaf posibl;
- Bydd dysgwyr sydd wedi mynychu lleoliad cyfrwng Cymraeg yn y cyfnod cynradd yn cael eu hannog a disgwylir iddynt barhau â hyn wrth drosglwyddo i gyfnodau allweddol dilynol yn y cyfnod uwchradd.
Gellir mynegi ein targed cyffredinol o 10 mlynedd fel a ganlyn:
Cynyddu nifer y disgyblion Blwyddyn 1 sy'n cael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg gan rhwng 82 a 127 o ddisgyblion; cyfrifir hyn fel a ganlyn:
Disgrifiad |
Gwaelodyn 2020 |
2030/31 targed (isafwm) |
2030/31 targed (uchelgeisiol) |
|---|---|---|---|
| Maint yr carfan | 1282 | 1136 | 1136 |
| Disgyblion yn derbyn eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg | 293 | 375 | 420 |
| % | 22.9% | 33% | 37% |
| Nifer ychwanegol o ddisgyblion sydd angen er mwyn cwrdd y targed | amherthnasol | 82 | 127 |
O ystyried lleoliad a gwneuthuriad ieithyddol ein hysgolion ar hyn o bryd, mae gennym y strategaethau canlynol i gyflawni'r cynnydd targed yn nifer y plant Blwyddyn 1 a addysgir drwy gyfrwng y Gymraeg:
- Mewn perthynas ag ysgolion sy'n pontio ar hyn o bryd, caiff pob rhiant wybod y bydd plant yn cael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg. Ar hyn o bryd, mae gennym un ysgol yn y categori pontio, Ysgol Croesgoch, sy'n dod yn Gyfrwng Cymraeg dros amser;
- Trosi ysgolion sydd wedi'u categoreiddio ar hyn o bryd fel ysgolion dwy ffrwd i fod yn gwbl gyfrwng Cymraeg, neu drwy geisio cryfhau'r cynnig cyfrwng Cymraeg yn sylweddol. Bydd y broses hon yn golygu bod yr ysgolion hyn mewn statws trosiannol am peth amser wrth i'r ffrwd Saesneg gael ei raddol ddiddymu.
- Sefydlu ysgolion cyfrwng Cymraeg newydd mewn ardaloedd lle nad oes darpariaeth ar hyn o bryd. Mewn achosion o'r fath, efallai y bydd angen cynnwys prosiectau mewn rhaglen gyfalaf yn y dyfodol.
- Gweithio gydag ysgolion i gynyddu capasiti lle ceir tystiolaeth o'r galw yn yr ardal
- Ymestyn dalgylchoedd ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg presennol er mwyn cyrraedd ardaloedd lle nad oes darpariaeth o'r fath ar hyn o bryd. Bydd angen i hyn ystyried nifer o ffactorau, gan gynnwys costau cludiant ysgol ychwanegol posibl (Gweler Paragraff 3 o Ganlyniad 1).
Dylid nodi y bydd angen i'r Cabinet gymeradwyo nifer o'r uchod, neu mewn achosion lle mae angen proses Trefniadaeth Ysgolion, cymeradwyaeth gan y Cyngor llawn. Nid oes unrhyw ymgais yma i benderfynu ymlaen llaw ar unrhyw benderfyniad sydd i'w wneud gan y naill neu'r llall o'r cyrff uchod.
Ar sail rhagdybiaethau a wnaed mewn perthynas â'r uchod, gellir dangos y llwybr twf yn nifer y disgyblion ym Mlwyddyn 1 bob blwyddyn fel a ganlyn:
Deilliant 1: Mwy o blant meithrin/tair oed yn cael eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg
Deilliant 2: Mwy o blant dosbarth derbyn/pump oed yn cael eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg
Deilliant 3: Mwy o blant yn parhau i wella eu sgiliau Cymraeg wrth drosglwyddo o un cyfnod o'u haddysg statudol i un arall
Deilliant 4: Mwy o ddysgwyr yn astudio ar gyfer cymwysterau Cymraeg (fel pwnc) a phynciau drwy gyfrwng y Gymraeg
Deilliant 5: Mwy o gyfleoedd i ddysgwyr ddefnyddio'r Gymraeg mewn cyd-destunau gwahanol yn yr ysgol
Deilliant 6: Cynnydd yn y ddarpariaeth addysg cyfrwng Cymraeg i ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (“ady”) yn unol â'r dyletswyddau a bennir gan y ddeddf anghenion dysgu ychwanegol a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018
Deilliant 7: Cynnydd yn nifer y staff addysgu sy'n gallu addysgu Cymraeg (fel pwnc) a thrwy gyfrwng y Gymraeg
Sut y byddwn yn gweithio gydag eraill i gyflawni ein gweledigaeth
Mae Fforwm Cymraeg mewn Addysg Sir Benfro wedi chwarae rhan allweddol yn y gwaith o ddatblygu Cynllun Strategol y Gymraeg mewn Addysg a bydd yn parhau i wneud hynny yn ystod tymor y gwanwyn 2022 wrth lunio cynllun gweithredu ar gyfer 5 mlynedd cyntaf ei oes. Rydym yn cydnabod bod partneriaid y Cyngor yn Fforwm y Gymraeg mewn Addysg yn allweddol i gyflwyno Cynllun Strategol Y Gymraeg mewn Addysg llwyddiannus fel a ganlyn:
- Mudiad Meithrin – darparu sylfeini cyn-ysgol cadarn mewn lleoliad cyfrwng Cymraeg.
- Urdd Gobaith Cymru – darparu cyfleoedd priodol i blant a phobl ifanc ddefnyddio eu sgiliau Cymraeg mewn gwahanol gyd-destunau y tu mewn a'r tu allan i gatiau'r ysgol.
- Coleg Sir Benfro – mae cynyddu'r ddarpariaeth alwedigaethol drwy gyfrwng y Gymraeg yn allweddol wrth ategu'r ddarpariaeth bresennol ar gyfer y 6ed dosbarth. Fodd bynnag, bydd yn bwysig monitro llwybrau ôl-16 dysgwyr wrth iddynt adael addysg orfodol.
- Dysgu Sir Benfro – cyfleoedd gwerthfawr i oedolion ddysgu Cymraeg, yn enwedig rhieni plant sy'n mynychu lleoliadau cyfrwng Cymraeg, ac aelodau eraill o'r teulu.
- Menter Iaith Sir Benfro – gweithgareddau gwerthfawr sy'n canolbwyntio ar y gymuned i ddarparu cyfleoedd i blant a phobl ifanc ddefnyddio eu sgiliau iaith mewn lleoliadau cymunedol.
Yn dilyn cyhoeddi Cynllun Strategol Y Gymraeg mewn Addysg mis Medi 2022, bydd y Fforwm yn chwarae rhan ganolog yn y gwaith o fonitro cynnydd targedau a chanlyniadau cyn herio a chraffu ffurfiol Pwyllgor Trosolwg a Chraffu Ysgolion a Dysgu'r Cyngor, ac adroddiadau blynyddol i'r Cabinet a Llywodraeth Cymru