Cynllun Strategol Y Gymraeg Mewn Addysg

Deilliant 1

Mae mwy o blant meithrin / plant tair oed yn derbyn eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg

Ble rydyn ni nawr:

• O'r Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant diweddaraf a gynhaliwyd yn 2017, nodwyd bod gan dri maes fylchau sylweddol ar gyfer gofal plant cyfrwng Cymraeg; y rhain oedd:
• Darpariaeth Gymraeg gyfyngedig yn Ardal Gymunedol 2, h.y. ardaloedd Hwlffordd ac Aberdaugleddau
• Cymorth sydd ei angen i wella a chynyddu'r Gymraeg o fewn yr uchod
• Darpariaeth gofal plant Cymraeg y Blynyddoedd Cynnar ar draws de'r sir

Ar ddiwedd 2020, roedd 14 o leoliadau'n cynnig darpariaeth cyfrwng Cymraeg ledled Sir Benfro gan gynnig 281 o leoedd cofrestredig y dydd, cynnydd o chwe lleoliad ers yr asesiad blaenorol. Mae pob lleoliad cyfrwng Cymraeg ac eithrio un lleoliad cyfrwng Cymraeg wedi'i leoli yn ardaloedd Canol a Gogledd y sir.

• O'i gymharu â llawer o awdurdodau lleol eraill yng Nghymru, nid oes digon o wybodaeth ar wefan y Cyngor ar hyrwyddo addysg ac adnoddau cyfrwng Cymraeg i rieni. Mae gwybodaeth sylfaenol ar gael fel rhan o'r cyhoeddiad blynyddol Gwybodaeth i Rieni (ar gael ar-lein), ond mae angen bod yn llawer mwy rhagweithiol wrth gynorthwyo rhieni a darpar rieni ar ddewisiadau cyfrwng Cymraeg i'w plant.
• Yn amodol ar fodloni'r meini prawf cymhwysedd a nodwyd ym Mholisi Cludiant Ysgol presennol y Cyngor, darperir cludiant am ddim o'r cartref i'r ysgol fel a ganlyn:
• Darpariaeth gynradd – bydd disgyblion yn derbyn cludiant am ddim os ydynt yn byw o fewn dalgylch dynodedig ysgol cyfrwng Cymraeg neu Ffrwd Ddeuol. Ni ddarperir cludiant am ddim i ddisgyblion y mae eu rhieni'n dewis cael mynediad at ddarpariaeth gynradd cyfrwng Cymraeg mewn ysgol arall.
• Darpariaeth uwchradd – pennir cludiant am ddim gan gyfeiriad cartref disgybl a'r dalgylch ysgol perthnasol sy'n gwasanaethu'r cyfeiriad hwnnw. Mae gan Ysgol Bro Preseli ac Ysgol Caer Elen eu dalgylchoedd eu hunain.

Beth fyddwn ni'n ei wneud:

Defnyddio data Digonolrwydd Plant i lywio cynllunio

• Cynhelir yr Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant llawn nesaf yn 2022.  Fodd bynnag, cynhyrchir adolygiad rheolaidd o'r camau a nodwyd yn flynyddol. Rydym yn ymwybodol bod prinder darpariaeth gofal dydd cyfrwng Cymraeg a byddwn yn archwilio dulliau lle y gellir mynd i'r afael â hyn, naill ai yng nghyd-destun y trefniadau presennol neu drwy gyflwyno darpariaeth newydd.
• Ar sail canfyddiadau'r Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant blaenorol yn 2017, rydym yn ymwybodol bod galw gan rieni i'w plant fod yn ddwyieithog yn Gymraeg a Saesneg, ond mai rhwystr i hyn oedd diffyg gofal plant lleol.  Mae'r angen i ymestyn y sector gofal plant drwy gyfrwng y Gymraeg wedi'i nodi ar gyfer y meysydd canlynol: Aberdaugleddau, Saundersfoot, Penfro, Hwlffordd ac Wdig.  Cynigir bod yr holl feysydd uchod yn cael eu datblygu i gynnwys lleoedd gofal dydd 
• llawn cyfrwng Cymraeg i blant 0-4 oed. Yn y lleoliadau hyn, bydd y ddarpariaeth gofal plant hefyd yn cynnwys plant o fewn Dechrau'n Deg; bydd hefyd yn caniatáu i blant o bob cefndir gael mynediad cyfartal i ofal plant o ansawdd uchel. Ar hyn o bryd mae tua 15 o'r 203 o blant sy'n cael mynediad at ddarpariaeth Dechrau'n Deg yn symud ymlaen i ysgol cyfrwng Cymraeg. Gyda sefydlu darpariaethau Dechrau'n Deg cyfrwng Cymraeg ychwanegol yn yr ardaloedd a nodir uchod, bydd y nifer hwn yn cynyddu.
• Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda Mudiad Meithrin i gasglu data sy'n angenrheidiol ar gyfer blaengynllunio addysg cyfrwng Cymraeg. Byddwn hefyd yn parhau i weithio gyda'r Tîm Blynyddoedd Cynnar a Mudiad Meithrin i ddatblygu gwasanaethau cyn-ysgol cyfrwng Cymraeg mewn meysydd sydd eisoes wedi'u nodi ar gyfer ehangu addysg cyfrwng Cymraeg. Yn yr un modd, byddwn yn gweithio'n agos gyda Mudiad Meithrin gyda'r bwriad o ddatblygu gwasanaethau mewn ardaloedd lle nad oes darpariaeth ar hyn o bryd.

Darparu gwybodaeth i rieni

• Rydym yn cydnabod y bydd rhieni a darpar rieni yn pryderu am y dewisiadau pwysig y mae angen iddynt eu gwneud o ran taith addysgol eu plant yn y dyfodol. Byddwn yn datblygu llwyfan digidol priodol ar wefan y Cyngor a fydd yn rhoi'r wybodaeth angenrheidiol i rieni a darpar rieni am ddarpariaeth addysg cyfrwng Cymraeg er mwyn iddynt wneud penderfyniadau gwybodus. Bydd yr wybodaeth hon yn nodi:
• Argaeledd darpariaeth cyfrwng Cymraeg ar draws Sir Benfro, gan gynnwys opsiynau cyn-ysgol.  Mae'r ffocws ar rieni plant y blynyddoedd cynnar yn arbennig o bwysig a bydd yn cynnwys 'gair yr wythnos', caneuon a rhigymau i helpu rhieni i gefnogi eu plant.  Ar hyn o bryd mae swyddog cynghori yn gweithio'n unigol gyda lleoliadau i annog a datblygu'r defnydd o'r Gymraeg.
• Mae'r ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg honno'n opsiwn dilys waeth beth fo cefndir ieithyddol teulu.
• Y manteision y gall dwyieithrwydd ac amlieithrwydd eu cynnig mewn perthynas â llwyddiant academaidd a gyrfaol yn y dyfodol.

Bydd yr wybodaeth a ddarperir yn sicrhau bod darpariaethau Mudiad Meithrin, gan gynnwys Cymraeg i Blant a Chylch Ti a Fi, a'r gwasanaethau a ddarperir gan y Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd yn cael eu cyfleu'n briodol i rieni. Bydd hyn hefyd yn ymestyn i ymgyrchoedd marchnata a hyrwyddo Llywodraeth Cymru a byddwn yn sicrhau bod yr wybodaeth hon hefyd yn cael ei rhannu ar sianeli cyfryngau cymdeithasol priodol. 

Wrth ganolbwyntio ar ddarpariaeth cyn-ysgol ac ysgol, bydd yr wybodaeth a ddarperir hefyd yn hyrwyddo cyfleoedd i rieni, ac aelodau eraill o'r teulu, ddysgu Cymraeg. Mae hon eisoes yn ddarpariaeth lwyddiannus fel rhan o Ddysgu Sir Benfro (Dysgu Oedolion a Chymunedol) a byddwn yn parhau i gydweithio fel rhan o'n ffocws ar ymestyn darpariaeth cyfrwng Cymraeg i ardaloedd newydd. 

• Mae hyfforddiant priodol staff mewn lleoliadau Blynyddoedd Cynnar wedi'i gydnabod fel ffactor pwysig wrth ehangu'r ddarpariaeth ac mae eisoes yn cael ei gynnig fel rhan o amserlen flynyddol Hyfforddiant y Blynyddoedd Cynnar. Cyflawnir hyn gyda'r nod o gynyddu nifer yr ymarferwyr Cymraeg eu hiaith o 65 i 130.  Bydd grantiau hefyd yn cael eu cynnig i wella'r adnoddau sydd ar gael mewn lleoliadau cyfrwng Cymraeg.
• Rhaid i bob rhiant sy'n dymuno gwneud cais am le mewn ysgol wneud hynny drwy gyflwyno ffurflen gais ar-lein.  Fodd bynnag, rydym yn cydnabod bod angen inni gynnal adolygiad o'r broses ymgeisio er mwyn sicrhau bod cyfleoedd ar sawl pwynt yn ystod y broses i ddarparu gwybodaeth am yr opsiynau darpariaeth cyfrwng Cymraeg yn yr ardal.  Bydd hyn yn cynnwys cysylltu â'r llwyfan a amlinellir yn 2.1 a rhagor o fanylion am y ddarpariaeth sydd ar gael mewn ysgolion unigol.  Bydd yr adolygiad hwn yn ymestyn i'n cyhoeddiad blynyddol 'Gwybodaeth i Rieni'

Mynediad at ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg – cludiant i'r ysgol

• Rydym yn ymwybodol, mewn rhai ardaloedd yn Sir Benfro, nad oes gan rieni ddewis gwirioneddol mewn perthynas â'r ysgol y mae eu plant yn ei mynychu.  Mae hyn yn arbennig o wir lle mai dim ond ysgol cyfrwng Saesneg sy'n gwasanaethu'r dalgylch. Mae'r map a gynhwysir ym Mharagraff 3.2.2 yn darparu'r dystiolaeth berthnasol.
• Er mwyn hyrwyddo mynediad i ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg ymhellach, byddwn yn:
• cynnal adolygiad o ddalgylchoedd ysgolion perthnasol gyda'r bwriad o ystyried ymestyn dalgylch ysgolion cyfrwng Cymraeg cyfagos;
• cynnal adolygiad pellach o Bolisi Cludiant Ysgol y Cyngor er mwyn sicrhau nad oes unrhyw blentyn dan anfantais oherwydd ei leoliad cartref mewn perthynas â chael mynediad at ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg