Gorfodi Cyfraith Bwyd Cynllun Gwasanaeth 2022-23

Perfformiad y Gwasanaeth

Datblygwyd amrywiaeth o ddangosyddion perfformiad cenedlaethol a lleol i asesu perfformiad y gwasanaeth yn eu herbyn. Daw’r rhain o’r Fframwaith Mesur Perfformiad ar gyfer Awdurdodau Lleol Cymru, sy’n cynnwys y Mesurau Atebolrwydd Cyhoeddus statudol ac o Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru sy’n rhoi “set greiddiol” o ddangosyddion.

Dangosydd	Targed 2019-20	Gwir 2019-20	Targed 2020-21	Gwir 2020-21	Targed 2021-22	Gwir 2021-22
% y safleoedd bwyd sy'n cydymffurio'n fras â gofynion hylendid bwyd	97.5%	97%	Heb ei osod	97%	Heb ei osod	97%

 

2.8.1 Cydymffurfio o ran hylendid bwyd – dangosydd perfformiad strategol cenedlaethol – ‘safle sy’n cydymffurfio’n fras’

Yn 2008-09, sefydlodd yr Asiantaeth Safonau Bwyd gysyniad y safle bwyd ‘sy’n cydymffurfio’n fras’, ar sail y cynllun sgorio risg hylendid bwyd a sefydlwyd drwy God Ymarfer y Ddeddf Diogelwch Bwyd genedlaethol. Wedyn, yn 2010-11, mabwysiadwyd canran y safleoedd ‘sy’n cydymffurfio’n fras’ o fewn tiriogaeth pob awdurdod lleol fel yr un dangosydd perfformiad strategol cenedlaethol ar gyfer gorfodi cyfraith bwyd, yn lle canran yr arolygiadau risg uchel a gyflawnwyd. Roedd hyn yn golygu symud oddi wrth fesur allbynnau gorfodi i ganlyniadau mwy ystyrlon.

Er mwyn cael ei ystyried yn un ‘sy’n cydymffurfio’n fras’ mae’n rhaid i safle sgorio dim mwy na 10 ym mhob un o dair elfen y cynllun sgorio risg, sef: ‘cydymffurfio – adeiledd’, ‘cydymffurfio – gweithdrefnau hylendid’, a ‘hyder yn y rheolaeth’. Yn ymarferol, fe all safle sy’n ‘cydymffurfio’n fras’ gyflwyno tystiolaeth o beth diffyg cydymffurfio â rhwymedigaethau statudol a chodau ymarfer y diwydiant, ond gyda safonau’n gyffredinol yn cael eu cynnal neu eu gwella. Bydd angen i’r hanes cydymffurfio fod yn foddhaol o leiaf, a bydd angen i’r busnes gael mynediad at gyngor technegol mewnol a’i ddefnyddio, gan gymdeithasau masnachol a/neu Ganllawiau i Arferion Da’r Diwydiant. Dylai’r busnes allu dangos dealltwriaeth o beryglon sylweddol a’r mesurau rheoli sydd yn eu lle, a dangos ei fod yn gwneud cynnydd boddhaol tuag at system/gweithdrefnau rheoli diogelwch bwyd wedi eu dogfennu, cymesur â’r math o fusnes.

Yn ogystal, cynigiwyd cysyniad y safle ‘sy’n cydymffurfio’n llawn’, eto ar sail yr un drefn sgorio. Er mwyn cael ei ystyried yn un ‘sy’n cydymffurfio’n llawn’ rhaid i safle sgorio dim mwy na 5 ym mhob un o dair elfen y cynllun sgorio risg. Dylai safle ‘sy’n cydymffurfio’n llawn’ ddangos safon uchel o gydymffurfio â rhwymedigaethau statudol a chodau ymarfer y diwydiant, gyda dim ond mân doriadau ar reoliadau hylendid bwyd, a mân ddiffygion cydymffurfio â rhwymedigaethau statudol a chodau ymarfer cymeradwy’r diwydiant. Bydd angen i’r hanes cydymffurfio fod yn rhesymol o leiaf, a bydd angen i’r busnes gael mynediad at gyngor technegol mewnol a’i ddefnyddio, gan gymdeithasau masnachol a/neu Ganllawiau i Arferion Da’r Diwydiant. Dylai fod gan y busnes weithdrefnau a systemau boddhaol wedi eu dogfennu a gallu dangos rheolaeth effeithiol ar beryglon. Bydd angen iddo gael system foddhaol o reoli diogelwch bwyd wedi ei dogfennu, a bod yn cydymffurfio’n gyffredinol â’r system honno.

Dengys y siart canlynol y newidiadau yn y lefelau cydymffurfio o ran hylendid bwyd yn ystod y 10 mlynedd diwethaf.

Lefelau Cydymffurio o ran Hylendid bwyd (%) ar gyfer Sir Benfro mewn Cymhariaeth â Chyfartaledd Cymru 2015-2022

 

Ebrill 15

• Broadly compliant (PCC) 96.2%
• Broadly compliant (Wales) 94.3%
• Fully compliant (PCC) 67.1%

Ebrill 16

• Broadly compliant (PCC) 95.9%
• Broadly compliant (Wales) 94.22%
• Fully compliant (PCC) 70.2%

Ebrill 17

• Broadly compliant (PCC) 96.4%
• Broadly compliant (Wales) 95%
• Fully compliant (PCC) 75.9%

Ebrill 18

• Broadly compliant (PCC) 97%
• Broadly compliant (Wales) 93.5%
• Fully compliant (PCC) 75.4%

Ebrill 19

• Broadly compliant (PCC) 96.8%
• Broadly compliant (Wales) 93.1%
• Fully compliant (PCC) 78.4%

Ebrill 2020

• Broadly compliant (PCC) 96.8%
• Broadly compliant (Wales) 92.7%
• Fully compliant (PCC) 78.4%

Ebrill 2021

• Broadly compliant (PCC) 96.8%
• Fully compliant (PCC) 79%

Ebrill 2022

• Broadly compliant (PCC) 96.9%
• Fully compliant (PCC) 78.6%

Dengys y siart welliant graddol ond cynyddol yng nghanran y safleoedd ‘sy’n cydymffurfio’n fras’, gyda 96.7% wedi eu dosbarthu fel safleoedd ‘sy’n cydymffurfio’n fras’ ar ddechrau Ebrill 2019. Mae canran y safleoedd ‘sy’n cydymffurfio’n fras’ wedi aros yn weddol sefydlog ers hynny ac ym mis Ebrill 2022, 96.9% yw’r lefel. Mae canran y safleoedd ‘sy’n cydymffurfio’n fras’ ledled Cymru gyfan wedi dangos tuedd debyg at i fyny yn ystod y cyfnod hwn; ond mae lefelau cydymffurfio yn y Sir wedi aros uwchlaw cyfartaledd Cymru. Nid oedd data Cymru ar gael ar gyfer dechrau 2020 neu 2021 ar adeg paratoi’r Cynllun.

Mae canran y safleoedd bwyd yn Sir Benfro sydd wedi eu dosbarthu fel rhai ‘sy’n cydymffurfio’n llawn’ wedi parhau i gynyddu ers 2015, gyda’r lefel wedi aros yn sefydlog dros y 4 blynedd diwethaf. Nid yw’r data hwn ar gael ar gyfer gweddill Cymru.
Disgwylir na fydd y dangosyddion hyn yn dangos newid, oherwydd lefel isel y gweithgarwch arolygu yn ystod cyfnod Covid-19. Fodd bynnag, bydd yn bwysig parhau i fonitro’r dangosyddion hyn drwy gyfnod adfer Covid-19. Rhagwelir efallai na fydd y tueddiadau blaenorol yn parhau o ganlyniad i lefelau is tebygol o gydymffurfio mewn busnesau, oherwydd eu profiadau drwy’r pandemig a’r ffaith nad oedd yn bosibl cynnal archwiliadau bwyd yn ystod y pandemig. Ystyrir bod gostyngiad yn lefelau Cydymffurfiaeth yn Fras a Chydymffurfiaeth Lawn i’w ddisgwyl. Fodd bynnag, mae hyn yn seiliedig ar dystiolaeth lafar o arolygiadau a gynhaliwyd ers i’r cyfyngiadau gael eu codi, yn hytrach nag adolygiad llawn o ddata arolygu cynnar.

Mae nifer o ffactorau wedi cyfrannu at welliannau mewn lefelau Cydymffurfiaeth yn Fras a Chydymffurfiaeth Lawn dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, gan gynnwys y canlynol:

• targedu’n effeithiol adnoddau gorfodi cyfraith bwyd yr Awdurdod a’i ymagwedd gyffredinol tuag at orfodi (cyfuniad gorfodi);
• anelu ymdrechion gorfodi at y safleoedd nad ydynt ‘yn cydymffurfio’n fras’ (yn arbennig, bydd yr holl safleoedd nad ydynt ‘yn cydymffurfio’n fras’ ar adeg arolygu yn cael ail ymweliad dilynol);
• y cymorth ychwanegol, yn arbennig ymweliadau hyfforddi System Rheoli Diogelwch Bwyd, sy’n cael ei gynnig i safle nad yw’n cydymffurfio gyda hyder yn y rheolaeth yn isel (gyda chymorth ariannol ychwanegol yr Asiantaeth Safonau Bwyd);
• y cymhelliad pellach i gydymffurfio, a grëwyd gan y Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd cenedlaethol, a lansiwyd ar ddiwedd 2010. Anogir pob busnes nad yw’n cydymffurfio’n fras i wneud cais am ail ymweliad dilynol ar gyfer ail sgorio); a’r
• gofyniad pellach i arddangos sgôr hylendid bwyd, a ddaeth yn gyfraith yng Nghymru yn ystod 2013.

Mae’r Awdurdod yn ymrwymedig i ddilyn yr un strategaethau, gyda’r bwriad o ddal i godi lefelau cydymffurfio yn ystod y flwyddyn sydd i ddod.

2.8.2 Cydymffurfio o ran hylendid bwyd – Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd (CSHB)

Ers y 1af o fis Hydref 2010, cafodd safleoedd bwyd yn y Sir (ac eithrio rhai safleoedd risg isel iawn) sgôr gyffredinol am hylendid bwyd yn unol â’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd cenedlaethol – y cyfeirid ato gynt wrth yr enw cynllun ‘Scores on the Doors’.
Yn dilyn newid i gynllun sgorio statudol ar yr 28ain o Dachwedd 2013, bu’n orfodol arddangos sgorau ar gyfer busnesau a archwiliwyd ers y dyddiad hwn. Ymestynnodd y ddeddfwriaeth hon y cynllun sgorio hefyd i wneuthurwyr bwyd a daeth hynny i rym ar yr 28ain o Dachwedd 2014.

Fel gyda’r dangosydd ‘yn cydymffurfio’n fras’, seiliwyd sgôr CSHB ar y cynllun sgorio risg hylendid bwyd a sefydlwyd drwy God Ymarfer cenedlaethol y Ddeddf Diogelwch Bwyd, sy’n cael ei benderfynu gan y sgorau unigol a roddwyd am ‘gydymffurfio – strwythur’, ‘cydymffurfio – gweithdrefnau hylendid’, a ‘hyder mewn rheolaeth’.

Ar sail yr asesiad hwn, gosodir safleoedd mewn un o chwe band:

Sgôr CSHB

• 5 - Da iawn
• 4 - Da
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol
• 2 - Angen gwelliant
• 1 - Angen gwelliant mawr
• 0 - Angen gwelliant ar frys

Caiff safleoedd sy’n cael sgôr o 3 (neu uwch) eu dosbarthu fel rhai ‘sy’n cydymffurfio’n fras’ (gweler 2.6.1).

Dengys y siart canlynol nifer y safleoedd bwyd a gafodd eu sgorio yn unol â’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd ar y 1af o Ebrill, am y blynyddoedd o 2017 i 2022, ym mhob band sgorio.

Safleoedd bwyd yn unol â'r cynllun sgorio hylendid bwyd

 

Ionawr 2017

• 5 - Da iawn: 1295
• 4 - Da: 343
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol: 51
• 2 - Angen gwelliant: 28
• 1 - Angen gwelliant mawr: 40
• 0 - Angen gwelliant ar frys: 0

Ionawr 2018

• 5 - Da iawn: 1217
• 4 - Da: 273
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol: 48
• 2 - Angen gwelliant: 23
• 1 - Angen gwelliant mawr: 38
• 0 - Angen gwelliant ar frys: 0

Ionawr 2019

• 5 - Da iawn: 1461
• 4 - Da: 298
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol: 44
• 2 - Angen gwelliant: 2
• 1 - Angen gwelliant mawr: 37
• 0 - Angen gwelliant ar frys: 0

Ionawr 2020

• 5 - Da iawn: 1536
• 4 - Da: 313
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol: 47
• 2 - Angen gwelliant: 21
• 1 - Angen gwelliant mawr: 39
• 0 - Angen gwelliant ar frys: 0

Ionawr 2021

• 5 - Da iawn: 1591
• 4 - Da: 313
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol: 46
• 2 - Angen gwelliant: 22
• 1 - Angen gwelliant mawr: 40
• 0 - Angen gwelliant ar frys: 0

Ionawr 2022

• 5 - Da iawn: 1633
• 4 - Da: 329
• 3 - Boddhaol yn gyffredinol: 50
• 2 - Angen gwelliant: 23
• 1 - Angen gwelliant mawr: 41
• 0 - Angen gwelliant ar frys: 0

Erbyn y 1af o Ebrill 2022, roedd cyfanswm o 2076 o safleoedd bwyd y Sir wedi cael eu sgorio dan y Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd. Mae’r nifer wedi cynyddu’n raddol o 1757 yn 2017, i adlewyrchu’r cynnydd mewn busnesau bwyd cofrestredig yn y Sir. Rhagwelir hefyd y gall y dadansoddiad o sgoriau hylendid bwyd newid o ganlyniad i arolygiadau yn ystod y cyfnod adfer. Fel y nodwyd yn flaenorol, bydd llai o gydymffurfiaeth yn arwain at sgoriau hylendid bwyd is.

Enillodd 2012 (96.9%) o’r safleoedd hyn sgôr o 3 neu uwch (yn debyg i lefelau cyn Covid-19), gyda 1633 (78.6%) yn cael eu dosbarthu fel Da Iawn, 329 (15.8%) fel Da, a 50 (2.4%) fel Boddhaol yn Gyffredinol.
Erbyn y 1af o Ebrill 2022, roedd y gyfran o safleoedd a dderbyniodd sgôr o 1, ‘Angen gwelliant mawr’, wedi parhau’n weddol sefydlog oherwydd y nifer is o arolygiadau a ddigwyddodd yn ystod 2020-21 a 2021-22

Nid oedd dim un safle wedi cael sgôr o 0 (Angen gwelliant ar frys) ar y 1af o Ebrill 2022. Mae sgôr o 0 yn ysgogi adolygiad rheolaeth, gyda golwg ar achos llys posibl. At hynny, bydd adolygiad rheolaeth yn cael ei gynnal lle mae safleoedd yn methu â sicrhau sgôr o 3 neu well dros nifer o arolygiadau, neu lle na chafwyd sgôr dda ond mewn arolygiadau y gofynnwyd amdanynt i ailsgorio safle, a all ddangos bod busnes yn ymateb i ofynion ar ôl arolygiad, ond nad yw’n cymryd camau rhwng arolygiadau i gynnal safonau uchel. Y rhesymau dros adolygiad o’r fath yw edrych i mewn i’r rhesymau am y sgorau gwael aml a lle bo angen cynyddu’r camau gorfodi i dynnu sylw’r busnes at y ffaith nad yw safonau gwael dro ar ôl tro yn dderbyniol.

Yn ymarferol, bydd yr Awdurdod yn cynnal ‘ail ymweliadau gorfodi’ dilynol ag unrhyw eiddo sy’n cael sgôr o 2 neu lai, gyda’r nod o sicrhau gwelliant priodol mewn cydymffurfio.

Er mwyn rhoi rhywfaint o sicrwydd i fusnesau bwyd, mae trefn apelio’n rhan o’r Cynllun, ac mae busnesau yn cael yr hawl i wneud cais am ‘ail ymweliad ar gyfer ailsgorio’ a hefyd ‘hawl i ateb’.

Cynhaliwyd 15 o ail ymweliadau ailsgorio yn ystod 2021-22, mewn cymhariaeth ag 1 yn 2020-21, sydd eto’n is oherwydd llai o arolygiadau yn ystod y blynyddoedd hynny. Mewn blynyddoedd blaenorol, roedd nifer yr arolygiadau o’r fath yn gyffredinol tua 60-70 y flwyddyn. Rhagwelir y bydd nifer y ceisiadau yn dychwelyd i lefelau cyn-Covid-19, neu hyd yn oed yn cynyddu, os canfyddir bod lefelau cydymffurfio cyffredinol yn gostwng, oherwydd effeithiau pandemig Covid-19 a’r diffyg arolygiadau a allai ddigwydd yn ystod y cyfnod hwnnw.
Mae amcangyfrif o 65 o ‘ailymweliadau ar gyfer ailsgorio’ sy’n debygol o ddod i law wedi’i wneud ar gyfer 2022-23, rhagfynegiad yn seiliedig ar dueddiadau a welwyd yn y 5 mlynedd diwethaf o ddata.

Codir ffi o £180 am ailymweliadau y gofynnir amdanynt ar gyfer ailsgorio.