Gorfodi Cyfraith Bwyd Cynllun Gwasanaeth 2022-23

Adnoddau

4.1 Dyraniad Ariannol ac ‘Arbedion Effeithlonrwydd’

Mae gwariant ar orfodi cyfraith bwyd wedi ei nodi o fewn fframwaith cyfrifyddu gwerth gorau CIPFA.

Dangosir isod y symud yn y gyllideb dros y saith mlynedd diwethaf, wedi ei rannu rhwng diogelwch bwyd, safonau bwyd a rheoli clefydau trosglwyddadwy:

Diogelwch bwyd	2014-15 (£,000)	2015-16 (£,000)	2016-17 (£,000)	2017-18 (£,000)	2018-19 (£,000)	2019-20 (£,000)	2020-21 (£,000)	2021-22 (£,000)
Cyfanswm y gyllideb	481	502	472	462	465	462	527	556
Cynnydd/ gostyngiad (£,000) ar y flwyddyn flaenorol	-36	+21	-30	-10	3	-3	+65	+29
% y cynnydd/ gostyngiad ar y flwyddyn flaenorol	-7.0%	-4.4%	-6.0%	-2.1%	+0.6%	-0.6%	+14.1%	+5.5%
Cynnydd/ gostyngiad mewn termau real flwyddyn ar ôl blwyddyn (ychwanegu 3% ar gyfer chwyddiant)	-10%	+1.4%	-9.0%	-5.1%	-2.4%	-3.6%	+11.1%	+2.5%

 

Safonau bwyd	2014-15 (£,000)	2015-16 (£,000)	2016-17 (£,000)	2017-18 (£,000)	2018-19 (£,000)	2019-20 (£,000)	2020-21 (£,000)	2021-22 (£,000)
Cyfanswm y gyllideb	129	129	135	204	210	197	216	227
Cynnydd/ gostyngiad (£,000) ar y flwyddyn flaenorol	-25	+0	+6	+69	+6	-13	+19	+11
% y cynnydd/ gostyngiad ar y flwyddyn flaenorol	-16.2%	0%	+4.7%	+51.1%	+2.9%	-6.2%	+9.6%	+5.1%
Cynnydd/ gostyngiad mewn termau real flwyddyn ar ôl blwyddyn (ychwanegu 3% ar gyfer chwyddiant)	-19.2%	-3.0%	+1.7%	+48.1%	-0.1%	-9.2%	+6.6%	+2.1%

 

Rheoli clefydau trosglwyddadwy	2014-15 (£,000)	2015-16 (£,000)	2016-17 (£,000)	2017-18 (£,000)	2018-19 (£,000)	2019-20 (£,000)	2020-21 (£,000)	2021-22 (£,000)
Cyfanswm y gyllideb	35	36	37	56	64	56	57	58
Cynnydd/ gostyngiad (£,000) ar y flwyddyn flaenorol	-20	+1	+1	+19	+8	-8	+1	+1
% y cynnydd/ gostyngiad ar y flwyddyn flaenorol	-36.4%	+2.8%	+2.8%	+51.4%	+14.3%	-12.5%	+1.8%	+1.8%
Cynnydd/ gostyngiad mewn termau real flwyddyn ar ôl blwyddyn (ychwanegu 3% ar gyfer chwyddiant)	-39.4%	-0.2%	+0.2%	-48.4%	+11.3	-15.5%	-1.2%	-1.2%

 

Roedd y cynnydd amlwg yn 2017-18 yn ganlyniad ailddyrannu holl adnoddau’r Tîm Bwyd, ac felly’r gyllideb cyflogau, i orfodi diogelwch a safonau bwyd (ac i ffwrdd oddi wrth reoli clefydau trosglwyddadwy), gyda chydran sylweddol o gyllideb y Tîm Iechyd a Diogelwch yn cael ei hadlewyrchu am y tro cyntaf yn erbyn Rheoli Clefydau Trosglwyddadwy. Mae newidiadau pellach wedi codi o adolygiad o ddadansoddiad canrannol o amser swyddog, a arweiniodd at ailalinio costau staffio i adlewyrchu gweithgareddau gwasanaeth/gwaith yn fwy cywir.
Dengys y tabl canlynol sut mae’r gyfran o wariant ar gostau cefnogaeth ganolog wedi codi mewn cymhariaeth â’r gyllideb gyfan ar gyfer y gwasanaethau hyn sy’n gysylltiedig â bwyd dros y cyfnod hwn o chwe blynedd, gan godi o 22.8% o gyfanswm costau’r gwasanaeth yn 2016–17, i 24.2% ar y 1af o Ebrill 2022.

Disgrifiad	2016-17	2017-18	2018-19	2019-20	2020-21	2022-23
Cyfanswm y gyllideb ar gyfer gwasanaethau cysylltiedig â bwyd	£643,830	£722,000	£738,310	£800,000	£818,360	£840,340
Cefnogaeth ganolog a thaliadau mewnol (heb eu rheoli)	£147,020	£147,390	£158,970	£111,500	£209,220	£203,930
% o gyfanswm y gyllideb sy’n cynnwys cefnogaeth ganolog a thaliadau mewnol (heb eu rheoli)	22.8%	20.4%	21.5%	13.9%	25.5%	24.2%

 

Mae darpariaeth y gyllideb yn cynnwys dyraniadau amrywiol am gostau amhenodol, gyda rhai o’r rhai mwyaf perthnasol wedi eu rhestru isod:

• Staffio: Yr holl gostau’n ymwneud â chyflogau (Yn cynnwys): £632,560
• Teithio: Milltiroedd teithio, ceir y Cyngor, hurio ceir a diesel (Yn cynnwys) £8,480
• Cynhaliaeth: Gwariant arall cysylltiedig â theithio (Yn cynnwys) £250
• Dodrefn ac offer: Prynu dodrefn ac offer, costau cynnal a chadw offer (yn cynnwys graddnodi), ffonau symudol (Yn cynnwys) £2,750
• TG: Prynu offer a thaliadau mewnol TG (Yn cynnwys) £31,200
• Gwasanaethau cyfreithiol: (Yn cynnwys)Tâl mewnol am Wasanaethau Cyfreithiol £10,190
• Samplu bwyd (ac eithrio dŵr yfed): Cost prynu samplau bwyd, a’r gyllideb ar gyfer cael dadansoddi samplau gan y Dadansoddwr Cyhoeddus a/neu (Yn cynnwys) yn destun ‘archwiliad’ gan archwilydd bwyd (pan na fydd yn rhan o ddyraniad labordy’r Awdurdod) £9,970

Fel gyda’r holl awdurdodau lleol eraill ar draws Cymru (a’r DU yn ei chyfanrwydd) mae’r Awdurdod wedi gorfod ymgodymu â thoriadau sylweddol yn ei Grant Cefnogi Refeniw (RSG) yn y blynyddoedd diwethaf, o ganlyniad i fesurau cyni’r Llywodraeth, ac mae’n gynyddol wedi gorfod dod o hyd i ffyrdd o sicrhau ‘arbedion effeithlonrwydd’. Nid yw gwasanaethau gorfodi cyfraith bwyd wedi cael eu hamddiffyn rhag y toriadau hyn. Yn ymarferol, mae’r arbedion effeithlonrwydd sy’n ofynnol wedi cael eu rheoli drwy amrywiaeth o fesurau sydd wedi eu bwriadu i leihau gwariant ac i gynyddu cynhyrchu incwm, lle bo modd.

Hyd yn hyn, lleihawyd gwariant ar draws y Gwasanaeth drwy weithredu’r canlynol:

• Gostwng nifer swyddi Rheolwyr Diogelwch y Cyhoedd (o 4 i 2).
• Newidiadau yn y trefniadau ar gyfer darparu gwasanaeth gwarantedig Diogelu’r Cyhoedd y tu allan i oriau arferol, gyda gostyngiad sylweddol mewn gwariant.
• Dileu’r ‘gyllideb rhag ofn’ ar gyfer cyflogi contractwyr hylendid bwyd.
• Dileu’r gyllideb goramser ar gyfer arolygiadau safleoedd bwyd.
• Caniatáu i swyddogion ‘brynu mwy o wyliau’ pan fo modd gwneud hyn.
• Chwilio am atebion cronfa ddata mwy cost-effeithiol (ar gyfer gwaith Diogelu’r Cyhoedd yn ei gyfanrwydd). Ar ôl cyflogi darparwr meddalwedd newydd (Tascomi).
• Gwario llai ar gynnal a chadw offer, drwy nodi atebion graddnodi offer mwy cystadleuol a chael swyddogion i olchi eu dillad amddiffynnol eu hunain.
• Cadw at ‘ganllawiau ar leihau costau deunydd ysgrifennu, argraffu a phostio’ i swyddogion. Yn arbennig drwy ddefnyddio mwy ar gyfathrebu electronig. Yn ystod 2015-16, paratowyd strategaeth cyfathrebu electronig i’w defnyddio ar draws yr Adran, gyda golwg ar Strategaeth Hygyrchedd Sianelau’r Cyngor a chanlyniadau arolwg busnes, i gynyddu’r pwyslais ar roi gwybodaeth a chyngor mewn dull electronig, drwy ddefnyddio gwefan y Cyngor ac e-bost yn arbennig. Mae’r gwaith hwn yn parhau.
• Glynu at ‘ganllawiau ar leihau treuliau teithio’ i swyddogion.
• Defnyddio ffurflenni arolygu electronig mewnol i gofnodi gwybodaeth am fusnesau mewn dull electronig. Er bod hyn wedi golygu buddsoddi amser sylweddol i ddatblygu’r ffurflenni; i swyddogion arfer a dod i’w defnyddio’n fedrus; a chynhyrchu cofnodion electronig cynhwysfawr ar bob busnes, dylai’r buddsoddiad hwn arwain at arbedion yn y tymor hwy, wrth i’r wybodaeth a gasglwyd ffurfio man cychwyn i arolygiadau dilynol

Yn ogystal, sicrhawyd incwm drwy wneud y canlynol:

• Hyrwyddo a chynnal ail ymweliadau ailsgorio o dan y Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd cenedlaethol.
• Ymrwymo i drefniant Awdurdod Sylfaenol, fel yr amlinellwyd dan 3.4 uchod.
• Gwneud cais am amrywiaeth o grantiau i gynnal gweithgareddau gorfodi cyfraith bwyd.

Bydd yr Awdurdod yn ei gyfanrwydd yn dal i wynebu gostyngiadau pellach yn ei Grant Cynnal Refeniw yn y blynyddoedd i ddod. Fodd bynnag, nid oes cynigion i leihau’r gyllideb ar gyfer gorfodi cyfraith bwyd yn ystod 2022-23, tra mae’r gwasanaeth yn parhau’n ymrwymedig i leihau gwariant lle bo modd gwneud hynny.

Hefyd, wrth ddal i fynd ar drywydd y strategaethau i leihau costau a drafodwyd uchod, bydd y Gwasanaeth yn parhau i adennill unrhyw gostau sy’n gysylltiedig ag:

• ymweliadau cynghori a gweithgareddau cysylltiedig o fath ymgynghorol.
• tystysgrifau allforio bwyd.
• trefniadau partneriaeth Awdurdod Sylfaenol.

4.2 Dyraniad Staff

Cyflogwyd y staff canlynol ar orfodi cyfraith bwyd yn ystod 2021-22

Gorfodi Cyfraith Bwyd – Swyddogion

Rheolwr Diogelu’r Cyhoedd (Iechyd a Diogelu Cwsmeriaid)

• Lleiafswm cymwysterau: Gradd BSc (Anrh)/MSc mewn Iechyd Amgylcheddol Neu Diploma mewn Safonau Masnach neu eu rhagflaenwyr
• Uchafswm swyddogion cyfwerth â llawn-amser (FTE), gyda rhai amrywiadau yn ystod y flwyddyn: 0.05

Swyddogion Iechyd Amgylcheddol (yn cynnwys amser Swyddog Iechyd y Porthladdoedd)

• Lleiafswm cymwysterau: Gradd BSc(Anrh)/MSc mewn Iechyd Amgylcheddol
• Uchafswm swyddogion cyfwerth â llawn-amser (FTE), gyda rhai amrywiadau yn ystod y flwyddyn: 6.9

Swyddogion Safonau Masnach

• Lleiafswm cymwysterau: Diploma mewn Safonau Masnach neu eu rhagflaenwyr
• Uchafswm swyddogion cyfwerth â llawn-amser (FTE), gyda rhai amrywiadau yn ystod y flwyddyn: 1

Swyddogion Diogelwch/Safonau Bwyd (yn cynnwys amser Swyddog Iechyd y Porthladdoedd)

• Lleiafswm cymwysterau: Tystysgrif Uwch mewn Arolygu safleoedd Bwyd ynghyd â Thystysgrif Cymhwysedd mewn Safonau Bwyd ac Amaeth neu ei gyfwerth)
• Uchafswm swyddogion cyfwerth â llawn-amser (FTE), gyda rhai amrywiadau yn ystod y flwyddyn: 1.6

Gorfodi Cyfraith Bwyd – Staff cynorthwyol

Coladydd Perfformiad

• Lleiafswm cymwysterau: Heb ei bennu
• Swyddogion cyfwerth â llawn-amser (FTE): 0.6

Clercod Technegol

• Lleiafswm cymwysterau: Heb ei bennu
• Swyddogion cyfwerth â llawn-amser (FTE): 1

 

Crynodeb o effaith Covid-19 ar Staffio’r Tîm Bwyd

Cafodd 2 swyddog eu secondio’n llawn i’r Gwasanaeth Cyswllt Olrhain Profi Diogelu (TTP) o fis Mehefin 2020, a bydd y secondiadau hyn yn parhau tan o leiaf 30 Mehefin 2022, pan fydd dull mwy rhanbarthol o reoli achosion a chysylltiadau agored i niwed yn cael ei roi ar waith. Cafodd swyddog arall a’r Swyddog Arweiniol dros Ddiogelwch Bwyd eu secondio’n rhannol tra hefyd yn parhau i oruchwylio’r gwasanaeth Bwyd. Parhaodd y secondiad rhannol hwn hyd at ddiwedd mis Mawrth 2022.

Yn ogystal â secondiadau allan o’r Tîm Bwyd i weithio ar yr Ymateb i Covid-19, gadawodd Swyddog Diogelwch Bwyd Ardal profiadol y tîm ym mis Mai 2021 a gadawodd y Prif Swyddog Safonau Masnach (Safonau Bwyd) yr Awdurdod ym mis Medi 2021. Aeth swyddog arall ar Absenoldeb Mamolaeth yn 2021.
Er bod swyddog o’r tîm yn gallu camu i fyny i rôl y Swyddog Arweiniol (Safonau Bwyd), creodd hyn swydd wag ychwanegol yn y tîm. Yn ffodus bu’n bosibl recriwtio Swyddog Iechyd yr Amgylchedd a Swyddog Diogelwch Bwyd Ardal i’r Tîm yn hydref 2021. Fodd bynnag, secondiwyd un o’r swyddogion newydd ei benodi i dîm arall yn Diogelu’r Cyhoedd ar 1 Ebrill 2022, oherwydd prinder staff.

Yn ogystal, bydd Swyddog Iechyd yr Amgylchedd arall yn ymddeol o’r tîm ym mis Mehefin 2022.

Hefyd yn unol â meysydd eraill, cafodd y tîm Bwyd ei effeithio’n sylweddol gan brofedigaethau teuluol, salwch personol ac afiechydon teuluol difrifol yn 2021 a 2022, a arweiniodd at nifer o absenoldebau hirdymor o’r Tîm.
Mae’r materion hyn wedi cael effaith gyfyngol ar ba mor gyflym y mae Cynllun Adfer Awdurdodau Lleol yr Asiantaeth Safonau Bwyd wedi’i roi ar waith, ac i ba raddau y bydd modd ei roi ar waith yn 2022-23.

4.3 Cynllun Datblygu Staff

Cytunir ar flaenoriaethau hyfforddiant blynyddol ar gyfer pob aelod o’r staff, fel rhan o broses flynyddol adolygu perfformiad. Cedwir cofnodion o’r adolygiadau perfformiad hyn a’r hyfforddiant a nodwyd.

Mae’r Awdurdod yn manteisio ar gyfleoedd hyfforddiant rhad sy’n cael eu cynnig gan yr Asiantaeth Safonau Bwyd a CIEH (Cymru) pan fyddant ar gael, er bod gostyngiad amlwg yn y cyrsiau a gynigiwyd yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Dim ond un neu ddau o gynrychiolwyr y mae llawer o gyrsiau’n caniatáu iddynt eu mynychu, er bod rhai cyrsiau hyfforddi hunan-dywys ar gael ar wefan yr ASB. At hynny, mae modd rhoi hyfforddiant yn fewnol, drwy ddefnyddio adnoddau Adran Hyfforddi a Datblygu’r Awdurdod, neu drwy gontractio hyfforddwyr allanol mewn achosion priodol. Pan fo angen hyfforddiant ychwanegol bydd aelodau’r staff yn cael eu hanfon ar gyrsiau/seminarau allanol. Defnyddir cyfarfodydd tîm hefyd fel cyfle i ddarparu hyfforddiant.

Yn ystod 2021-22, elwodd swyddogion yn y Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd ar ystod o gyfleoedd hyfforddi ffurfiol. Roedd y cyrsiau hyn yn cynnwys:

• Ariannodd yr ASB un swyddog newydd ei benodi i fynychu Cymeradwyaeth Safonau Bwyd Prifysgol Birmingham ar gyfer y Dystysgrif Uwch mewn Rheoli Bwyd
• Hyfforddiant a gweminarau ABC ar-lein a brynwyd yn breifat, y gellir eu cyrchu mewn amser real neu wedi hynny, a oedd yn galluogi swyddogion i reoli’r amser a dreuliwyd ar hyfforddiant yn fwy effeithlon a hyblyg. Ymarfer Cysondeb Cenedlaethol mewnol yr ASB
• Hyfforddiant Bwyd wedi’i Fewnforio i swyddogion y tîm Bwyd, mewn perthynas â rheolaethau mewn porthladdoedd ac mewn safleoedd mewndirol
• Hyfforddiant Gorsensitifrwydd yr ASB.

Edrychir am gyfleoedd ychwanegol i rannu gwybodaeth mewn perthynas ag arolygiadau safleoedd cymeradwy drwy gynnal ymweliadau ar y cyd.

Wrth flaenoriaethu hyfforddiant i ddiwallu anghenion allweddol busnes/gwasanaeth, bydd yr Awdurdod yn ceisio sicrhau bod pob swyddog yn derbyn hyfforddiant technegol a phroffesiynol o safon ddigonol i fodloni Cod Ymarfer y Ddeddf Diogelwch Bwyd, a gofynion Datblygiad Proffesiynol Parhaus sydd ei angen i gynnal statws proffesiynol.

Mae cyllideb hyfforddiant o ryw £5746 ar gael i’r Adran gyfan ar gyfer 2022-23. O 2019 ymlaen, dyblodd y DPP sy’n ofynnol gan y Cod Ymarfer o 10 i 20 awr, gan roi mwy o bwysau ar y gwasanaeth yn y maes hwn trwy ofynion Datblygiad Proffesiynol Parhaus cynyddol a’r angen i ddiweddaru polisïau a gweithdrefnau presennol sy’n ymwneud ag awdurdodiadau a chymwyseddau. Mae’r Adran hefyd yn manteisio ar gyllid rheolaidd yr Asiantaeth Safonau Bwyd a ddarperir i swyddogion fynychu cyrsiau a digwyddiadau hyfforddi, yn ogystal â thanysgrifio i wasanaeth Hyfforddiant Cyfraith Bwyd proffesiynol ar-lein, i gynorthwyo a sicrhau bod swyddogion yn cael yr hyfforddiant angenrheidiol i fodloni rhwymedigaethau’r Cod Hyfforddiant Ymarfer.