Sefydlwyd Cyngor Sir Penfro fel Awdurdod Unedol ym mis Ebrill 1996, gan ddwyn ynghyd y gwasanaethau a ddarparwyd gan y cynghorau sir a dosbarth blaenorol. Dyma’r prif gyflogwr yn y Sir gyda thua 6,000 o staff (cyflogres Rhagfyr 2016). Mae Sir Benfro ei hun yn sir wledig yn bennaf gyda phoblogaeth o 124,000. Hi yw pumed sir fwyaf Cymru yn ddaearyddol – yn cwmpasu arwynebedd o 1600 cilometr sgwâr. Mae Sir Benfro, fel sy’n gyffredin mewn llawer o ardaloedd gwledig, yn dibynnu ar fusnesau bach a micro i yrru’r economi. Mae 85% o fusnesau yn cyflogi llai na 10 o bobl, gyda chyfartaledd o 3.3 o weithwyr (yn 2011). Roedd diweithdra (cyfrif hawlwyr) Sir Benfro yn 3.1% ym mis Mai 2022 ac er bod lefelau’n dal yn isel, maent bellach yr un fath â llawer o awdurdodau lleol eraill Cymru, neu ychydig bach yn uwch.

Mae’r sectorau amaethyddol, bwyd a thwristiaeth yn gyflogwyr sylweddol yn y Sir ac mae ganddynt gadwyni cyflenwi lleol cryno. Mae twristiaeth wedi bod yn un o brif ffynonellau incwm Sir Benfro am y 160 mlynedd diwethaf. Mae’r diwydiant hwn yn arwain at gynnydd yn y boblogaeth i tua 230,000 o bobl yn yr haf, ac mae’n cyfrif am nifer sylweddol uchel o safleoedd arlwyo yn y Sir. Ar 1 Ebrill 2022 roedd 2835 o safleoedd bwyd cofrestredig yn y Sir fel y’u cofnodwyd ar gronfa ddata’r Awdurdod, ac o’r rhain mae tua 1843 (65%) yn fusnesau arlwyo. Mae hyn yn cymharu â 2350 o safleoedd ar ein cofrestr ar 1 Ebrill 2019. Mae’r nifer wedi cynyddu’n sylweddol yn ystod cyfnod Covid-19, gyda nifer o bobl yn sefydlu busnesau tra ar ffyrlo o’u swyddi arferol. Dim ond am gyfnod byr y bydd rhai o’r busnesau newydd hyn wedi masnachu mewn cyfnod pan nad oedd swyddi arferol pobl ar gael. Fodd bynnag, mae’n rhaid mynd ar drywydd pob un i weld beth yw eu sefyllfa yn y tymor hwy. Bydd y cynnydd hwn yn nifer y safleoedd cofrestredig yn ychwanegu’n sylweddol at lwyth gwaith y Tîm Bwyd.
Mae’r prif drefi’n cynnwys tref sirol Hwlffordd, Dinbych-y-pysgod, Aberdaugleddau, Penfro, Abergwaun a Thyddewi. Mae’r prif ganolfannau twristiaeth yn tueddu i yn ne’r Sir, a Pharc Cenedlaethol Arfordir Penfro mewn mannau eraill. Dinbych-y-pysgod a Saundersfoot sy’n cynnig y crynhoad mwyaf o lety twristiaid. Mae Aberdaugleddau yn parhau i ganolbwyntio ar y diwydiant llongau, ac mae’n cynnwys glaniadau pysgod yn y porthladd. Mae porthladdoedd Abergwaun a Doc Penfro hefyd yn denu traffig ar y ffordd i Iwerddon ac mae ganddynt gyflogaeth yn seiliedig ar y porthladdoedd hyn.

2.2 Strwythur y Sefydliad

O fewn yr Awdurdod, yr Is-adran Diogelu’r Cyhoedd, sy’n rhan o’r Gyfarwyddiaeth Gwasanaethau Cymunedol, sy’n gyfrifol am orfodi cyfraith bwyd. Mae’r Is-adran yn cyflawni ystod eang o swyddogaethau iechyd yr amgylchedd a safonau masnach, ac mae wedi’i rhannu’n ddwy adran.

Yn dilyn newid sefydliadol yn 2017, mae’r Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd bellach yn rhan o’r Adran Iechyd a Diogelu Defnyddwyr, ac yn cael ei reoli gan y Rheolwr Diogelu’r Cyhoedd (Iechyd a Diogelu Defnyddwyr). Mae Adran Diogelu’r Cyhoedd hefyd yn cynnal adolygiad gwasanaeth ar hyn o bryd i ganfod yr adnoddau sydd eu hangen i ddarparu’r gwasanaeth yn y cyfnod ôl-Covid-19. Oherwydd dyrchafiad mewnol y Pennaeth Diogelu’r Cyhoedd blaenorol, mae’r Adran ar hyn o bryd wedi’i gosod o dan Bennaeth Diogelu’r Cyhoedd a Gwasanaethau Tai cyfun, sy’n arwain yr adolygiad, gyda’r ddau Reolwr Diogelu’r Cyhoedd.

Mae’r swyddogaethau diogelwch a hylendid bwyd (a orfodir yn draddodiadol gan Swyddogion Iechyd yr Amgylchedd) a swyddogaethau gorfodi safonau bwyd (a orfodir yn draddodiadol gan Swyddogion Safonau Masnach) wedi’u hintegreiddio o fewn yr Awdurdod, gan ddarparu gwasanaeth gorfodi cyfraith bwyd mwy cydlynol. Er y gellir ystyried/cynghori ar nifer gyfyngedig o faterion iechyd a diogelwch yn y gwaith yn ystod arolygiadau o safleoedd bwyd, mae’r gwaith rheoleiddio iechyd a diogelwch yn cael ei wneud yn gyffredinol gan y Tîm Rheoleiddio Iechyd a Diogelwch arbenigol. Adolygir i ba raddau y mae’r meysydd gwasanaeth hyn yn cael eu hintegreiddio er mwyn manteisio’n llawn ar y synergeddau sy’n bodoli ac i sicrhau bod y gwasanaethau’n cael eu darparu mor effeithlon ac effeithiol â phosibl. O ganlyniad, mae ymchwiliadau i glefydau heintus yn cael eu cynnal gan y Tîm Iechyd a Diogelwch o 1 Ebrill 2017, gyda’r Tîm Bwyd yn cymryd rhan yn gynnar yn y broses lle gallai safleoedd bwyd fod yn gysylltiedig â hynny.

Fodd bynnag, Rheolwr Diogelu’r Cyhoedd (Iechyd a Diogelu Defnyddwyr) sy’n bennaf gyfrifol am reoli clefydau trosglwyddadwy, sy’n cwmpasu gwaith tri o dimau’r Adran. Swyddog Arweiniol Iechyd yr Amgylchedd (Diogelwch Bwyd) o fewn y Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd sy’n bennaf gyfrifol am faterion diogelwch bwyd a hylendid ac am reoli un o ddau dîm ardal. Pan fydd yr adran wedi’i staffio’n llawn, mae’r Swyddog Iechyd yr Amgylchedd Arweiniol (Diogelwch Bwyd) yn cael ei gefnogi gan Uwch Swyddog Iechyd yr Amgylchedd, sy’n cynorthwyo yn y rôl o fonitro ansawdd, cysondeb ac effeithiolrwydd gwasanaeth ar gyfer 6 aelod o staff gweithredol arall y Tîm (4 rhan-amser).

Swyddog Arweiniol Iechyd yr Amgylchedd (Safonau Bwyd) o fewn y Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd sy’n bennaf gyfrifol am orfodi safonau bwyd a phan fydd wedi’i staffio’n llawn mae’n rheoli’r ail dîm ardal o 5 swyddog (3 rhan amser). Yn yr un modd, cefnogir y Prif Swyddog Safonau Masnach (Safonau Bwyd) gan Uwch Swyddog Iechyd yr Amgylchedd.

Yn ystod cyfnod Covid-19, bu nifer o ymddeoliadau o fewn y Tîm; roedd un swyddog ar absenoldeb mamolaeth, ac roedd secondiadau, gan gynnwys y Swyddog Safonau Masnach Arweiniol (Safonau Bwyd), a secondiadau i’r Tîm Tai Sector Preifat a’r Gwasanaeth Profi Olrhain Diogelu a grëwyd yn Sir Benfro i olrhain cyswllt pobl â Covid-19 a’u cysylltiadau, a hefyd i ymchwilio i ddigwyddiadau a chlystyrau o’r haint mewn lleoliadau risg uchel fel cartrefi gofal, a lleoliadau risg uchel eraill megis ysgolion a gweithleoedd. Mae’r tîm wedi chwilio am staff newydd lle bo’n bosibl, ond mae gan y Tîm swyddi gwag ar hyn o bryd. Rhagwelir y bydd recriwtio pellach yn digwydd yn ystod y flwyddyn, i gryfhau gallu’r tîm Bwyd i weithredu Cynllun Adfer ALl yr ASB.

Mae’r Swyddog Arweiniol Iechyd yr Amgylchedd (Iechyd y Porthladdoedd), sy’n gyfrifol am reoli Tîm Iechyd y Porthladd o ddydd i ddydd, yn cynnal perthynas waith agos â’r Swyddog Iechyd yr Amgylchedd Arweiniol (Diogelwch Bwyd) a Swyddog Arweiniol Iechyd yr Amgylchedd (Safonau Bwyd) o fewn y Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd, mewn perthynas â gweithgareddau diogelwch a safonau bwyd, a thrwy hynny sicrhau cysondeb ar draws y Sir. Mae Tîm Iechyd y Porthladdoedd hefyd yn gyfrifol am yr holl weithgareddau samplu pysgod cregyn, y manylir arnynt yng Nghynllun Gwasanaeth Iechyd y Porthladdoedd.

Mae gan y ddau Uwch Swyddog Iechyd yr Amgylchedd hefyd gyfrifoldebau arbenigol am sefydliadau cig a chynhyrchion cig ‘cymeradwy’ a sefydliadau llaeth a chynhyrchion llaeth, sydd yn arbennig o dechnegol eu natur ac wedi’u cwmpasu gan ofynion a chanllawiau penodol. Mae gan y Prif Swyddog Iechyd yr Amgylchedd (Iechyd y Porthladd) gyfrifoldeb arbenigol am y diwydiant pysgod cregyn lleol, gan gynnwys y rhaglenni samplu, ac am arolygu, cymeradwyo a gorfodi mewn perthynas â sefydliadau pysgodfeydd a llongau cymeradwy.
Mae nifer sylweddol o swyddogion yn gweithio’n rhan-amser.

Darperir cymorth gweinyddol i’r Adran gan un Cynorthwyydd Cymorth Technegol amser-llawn ac un rhan-amser, gyda mewnbwn pellach gan Goladwr System yr Is-adran, sy’n gyfrifol am gynhyrchu’r wybodaeth ystadegol sydd ei hangen ar gyfer ffurflenni statudol, ac adroddiadau perfformiad sydd eu hangen i hwyluso rheolaeth y Gwasanaeth. Lleolir yr aelodau staff hyn yn Uned Fusnes yr Is-adran.

Trosglwyddwyd y cyfrifoldeb am orfodi bwyd anifeiliaid i Dîm Iechyd Anifeiliaid yr Is-adran yn 2006. Cytunwyd ar y trosglwyddiad hwn yn dilyn cyflwyno Rheoliad EC 183/2005, yn gosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaid, ar 1 Ionawr 2006. Roedd y ddeddfwriaeth hon yn golygu bod darpariaethau bwyd anifeiliaid yn berthnasol i ystod ehangach o lawer o safleoedd nag yn flaenorol, gan olygu bod angen rhaglen fwy cynhwysfawr o arolygiadau. O ystyried argymhellion Adroddiad Hampton a bwriadau’r Swyddfa Gwell Rheoleiddio Leol (y Swyddfa Diogelwch a Safonau Cynnyrch bellach), ystyriwyd ei bod yn briodol integreiddio’r ymweliadau hyn â bwyd anifeiliaid â’r rhai a wnaed at ddibenion iechyd anifeiliaid, gan felly osgoi gormodedd o wahanol ymweliadau â ffermydd. Ymdrinnir â’r gwaith hwn gan gynllun gwasanaeth ar wahân, sydd hefyd yn ymdrin â gorfodi hylendid bwyd ar ffermydd sy’n ymwneud yn bennaf â chynhyrchu sylfaenol, a gyflawnir eto gan Dîm Iechyd Anifeiliaid yr Is-adran. O fis Mawrth 2017, mae’r Tîm Iechyd Anifeiliaid hefyd yn rhan o’r Adran Diogelu Iechyd a Defnyddwyr – gweler y siart sefydliad (Atodiad 1), a chaiff ei reoli gan y Rheolwr Diogelu’r Cyhoedd (Diogelu Iechyd a Defnyddwyr).

Ym mis Ebrill 2019 symudodd y Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd o Cherry Grove yn Hwlffordd ac maent bellach wedi’u lleoli yn:

Ystâd Ddiwydiannol Thornton
Thornton
Aberdaugleddau
Sir Benfro
Rhif Ffôn (01437) 775631
E-bost foodsafe@pembrokeshire.gov.uk

Ers 2008-09, mae’r Gwasanaeth wedi gweithredu cynllun gweithio hyblyg rhwng 7.00 a.m. a 10.00 p.m., o ddydd Llun i ddydd Gwener, gan fod hyn yn fwy cydnaws ag oriau gweithredu rhai busnesau bwyd. Mae gwasanaeth gwarantedig ar gael rhwng 09:00 a 17:00 o ddydd Llun i ddydd Gwener. O bryd i’w gilydd mae swyddogion yn gweithio y tu allan i’r oriau hyn lle bo angen, yn enwedig er mwyn caniatáu ar gyfer archwilio busnesau/digwyddiadau sy’n gweithredu/sy’n digwydd dros y penwythnos. Mae gan bob swyddog liniadur a gallant weithio mewn gwahanol leoliadau ar draws y Sir yn ogystal â’u swyddfa.

Ers 1 Ebrill 2013 mae’r swyddogaethau diogelwch bwyd a chlefydau trosglwyddadwy wedi’u cwmpasu gan wasanaeth ymateb ‘argyfwng’ gwarantedig y tu allan i oriau swyddfa arferol. Mae’r gwasanaeth hwn yn cael ei staffio gan swyddogion sydd wedi cymhwyso mewn gorfodi cyfraith bwyd o fewn Tîm Iechyd y Porthladd sydd hefyd wedi’u lleoli yn Ystâd Ddiwydiannol Thornton, ar ôl adleoli o Neuadd y Dref Aberdaugleddau.

Rhif Ffôn (01437) 776390
E-bost porthealth@pembrokeshire.gov.uk

Mae Tîm Iechyd y Porthladdoedd yn gweithredu system sifftiau gyda threfniadau wrth gefn ar gyfer argyfyngau – 24 awr y dydd, 7 diwrnod yr wythnos trwy gydol y flwyddyn. O ddechrau 2017-18, trosglwyddwyd y cyfrifoldeb am fynd ar drywydd hysbysiadau neu honiadau cychwynnol o glefydau heintus (gan gynnwys gwenwyn bwyd posibl), ac am arwain ar reoli clefydau heintus yn gyffredinol, i Dîm Iechyd a Diogelwch yr Adran, gyda digwyddiadau’n cael eu hymchwilio, mewn ymgynghoriad ag un o Swyddogion Priodol penodedig y Cyngor a leolir gyda Thîm Diogelu Iechyd Canolbarth a Gorllewin Cymru (rhan o Iechyd Cyhoeddus Cymru), Matrix House, Northern Boulevard, Parc Menter Abertawe, Abertawe SA6 8DP. Darperir gwasanaeth hefyd gan Swyddogion Priodol sy’n

gweithredu o leoliadau eraill. Ehangwyd rôl yr holl Swyddogion Priodol i gynnwys cyfrifoldebau swyddogion meddygol dros iechyd y porthladdoedd yn ystod 2009-10, yn dilyn adolygiad cenedlaethol o drefniadau swyddogion meddygol a gwelliannau iddynt gan y Gwasanaeth Iechyd Cyhoeddus Cenedlaethol (Iechyd Cyhoeddus Cymru bellach). Mae digwyddiadau clefydau heintus sy’n gysylltiedig â bwyd, sy’n gysylltiedig â gweithrediadau busnes bwyd, yn cael eu hymchwilio gan y Tîm Diogelwch a Safonau Bwyd. Rhoddir cyngor ar ficrobioleg bwyd a samplu gan yr Archwiliwr Bwyd, a gyflogir gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yn y Labordy Bwyd, Dŵr a’r Amgylchedd yn Ysbyty Cyffredinol Gorllewin Cymru, Caerfyrddin. Y labordy hwn sy’n archwilio mwyafrif y samplau bwyd a gesglir i ddibenion gwyliadwriaeth a gorfodi. Mae cytundeb lefel gwasanaeth yn bodoli sy’n egluro cost y gwasanaethau a ddarperir.

Cyflwynir mwyafrif y samplau clinigol rheolaidd, a gesglir fel rhan o ymchwilio i wenwyn bwyd/clefydau heintus cysylltiedig arall, i’r labordy yn Ysbyty Cyffredinol Llwyn Helyg, Hwlffordd. Yn ystod 2011-12, yn dilyn gwaith tendro dan arweiniad Is-adran Gaffael Cyngor Sir Penfro ar ran Consortiwm Prynu Cymru, penododd Cyngor Sir Penfro Public Analyst Scientific Services Limited (PASS), Wolverhampton fel ei Ddadansoddwr Cyhoeddus o ddewis, yn lle ei ddarparwr blaenorol. Ers hynny, dadansoddwyd samplau safonau bwyd gan y darparwr hwn. Ailddyfarnwyd y contract ym mis Gorffennaf 2016.

.

Cynt

Nesaf

ID: 9860, adolygwyd 20/04/2023