Gorfodi Cyfraith Bwyd Cynllun Gwasanaeth 2022-23
Rhaglen Sicrhau Cydymffurfiaeth Busnesau (ABC)
2.6 Rhaglen “Sicrhau Cydymffurfiaeth Busnesau (ABC)” yr Asiantaeth Safonau Bwyd a Chynllun Adfer Covid-19 yr ALl
2.6 (i) Sicrhau Cydymffurfiaeth Busnesau
Sicrhau Cydymffurfiaeth Busnesau (ABC) yw ail gam newydd y gwaith a ddechreuwyd gan y rhaglen Rheoleiddio ein Dyfodol (ROF) ac mae’n ceisio gwireddu gweledigaeth ar gyfer system reoleiddio yn y dyfodol, gyda rolau a chyfrifoldebau wedi’u diffinio’n glir, sy’n addas at y diben ac sy’n gallu rheoli risgiau yn y dyfodol.
Ym mis Mawrth 2020, cytunodd y Bwrdd ar flaengynllun gwaith ar gyfer y rhaglen ABC, a oedd yn cynnwys tair ffrwd o weithgarwch. Mae gwaith wedi esblygu ers hynny, ac mae mwy o fanylion ar gael ynglŷn â’r cyfeiriad teithio.
Sefydlwyd y rhaglen ABC ym mis Ionawr 2020 yn dilyn adolygiad o raglen ROF. Roedd gan ROF ffocws cryf ar ddiwygio gweithgarwch awdurdodau lleol ac mae wedi gosod sylfeini cadarn ar gyfer adeiladu’r rhaglen ABC, a fydd yn parhau â’r diwygio hwn, ond sydd hefyd yn ysgogi newidiadau pellach mewn ymateb i’r newid yn y dirwedd fwyd.
Mae gweithgarwch parhaus yn parhau i rychwantu’r ddwy raglen ac yn dangos y dilyniant naturiol sy’n cael ei wneud ar y llwybr at ddiwygio, yn enwedig yn y meysydd gwaith canlynol:
Cofrestru Busnes Bwyd
Mae’r gwasanaeth hwn yn broses ar-lein i bob busnes bwyd allu cofrestru eu busnesau mewn un system ar-lein, ac mae wedi’i gyflwyno i 208 o’r 343 o awdurdodau lleol (60%), gan gynnwys Sir Benfro a oedd wedi mabwysiadu’r cynllun yn gynnar yng Nghymru.
Bydd ABC yn ceisio datblygu gweithgaredd sy’n gysylltiedig â’r buddion busnes ehangach a ddaw yn sgil cofrestru.
Fframwaith Cymhwysedd
Mae fframwaith cymhwysedd newydd wedi’i ddatblygu i ddarparu un dull cyson o ddiffinio cymhwysedd yn ôl gweithgaredd ar draws yr holl reolaethau bwyd a bwyd anifeiliaid. Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod yr adnoddau cywir yn cael eu dyrannu i waith.
Model Safonau Bwyd
Dechreuodd cynlluniau peilot awdurdodau lleol o fodel newydd a arweinir gan wybodaeth ar gyfer trefnu rheolaethau safonau bwyd swyddogol ym mis Ionawr 2021, gyda saith awdurdod yn gweithredu’r dull a phump arall yn gweithredu fel rheolyddion. Hyd yn hyn cafwyd ymateb cadarnhaol i’r hyblygrwydd a ddarperir gan y model asesu risg newydd - mae’r gwaith hwn yn rhan o ABC ar hyn o bryd ond bydd yn symud i weithgaredd busnes fel arfer (BAU) ar ôl cwblhau gwerthusiad peilot.
Mae’r ASB bellach wedi amlinellu ei gweledigaeth ar gyfer ABC, y cyfeiriad teithio arfaethedig a’r uchelgais ar gyfer cyflawni. Y prif yrwyr ar gyfer yr hen raglen ROF oedd bod yr Asiantaeth yn teimlo bod angen;
- symud oddi wrth ddull “un maint i bawb” o reoleiddio busnesau bwyd;
- bod diffyg ystwythder yn y system reoleiddio ac nad oedd yn cyd-fynd â newidiadau technolegol yn y diwydiant bwyd yn arbennig oherwydd y lefelau cynyddol o werthu bwyd ar-lein;
- bod pwysau parhaus ar adnoddau awdurdodau lleol, sydd wedi’i waethygu gan bandemig Covid-19;
- angen gweithredu model rheoleiddio sy’n gynaliadwy mewn termau ariannol.
Er mwyn gwneud hyn yn effeithiol mae ABC i edrych ar rôl rheolyddion ar draws y system fwyd gyfan (gan gynnwys gorfodi gan awdurdodau lleol) ac ystyried yr ystod o liferi ac ymyriadau sydd ar gael, yn ogystal â pha wasanaethau y gallem eu cyflwyno, i sicrhau, ni waeth o ble mae bwyd yn dod, y gall defnyddwyr fod yn sicr o’i ddiogelwch a’i ddilysrwydd. Mae’r ystyriaethau sydd dan sylw yn cynnwys segmentiad posibl y sector manwerthu, ystyried rheoleiddio cydgrynwyr bwyd ar-lein (e.e. Just Eat, Deliveroo ac Uber Eats ac ati), ac addasu’r Model Cyflawni Hylendid o Ymyriadau a rheolaethau, fel y mae’n ystyried ei fod fwyaf effeithlon i oruchwylio’r dulliau modern o gyflenwi bwyd.
Gall y fframwaith rheoleiddio ar gyfer awdurdodau lleol o ran cyflawni rheolaethau swyddogol newid yn sylweddol o dan y Rhaglen ABC. Bydd yr Awdurdod yn parhau i fonitro beth y gallai hyn ei olygu o ran Cyflenwi Rheolaethau Bwyd Swyddogol yn Lleol.
2.6 (ii) Covid-19 – Cynllun Adfer Awdurdodau Lleol yr ASB
Fel y soniwyd yn 2.4 uchod, mae pandemig Covid-19 wedi cael effaith sylweddol ar gyflenwi rheolaethau bwyd yn lleol ac yn genedlaethol ers i’r pandemig ddechrau yn gynnar yn 2020, gydag effeithiau gwahanol ar wahanol adegau yn ystod y cyfnod.
O ganlyniad, yn ystod adferiad y gwasanaethau gorfodi cyfraith bwyd, o fis Gorffennaf 2021, er bod blaenoriaeth wedi’i rhoi i’r gwaith adweithiol mwyaf arwyddocaol a risg uchaf sydd wedi digwydd yn ystod y pandemig, am y rhesymau a grybwyllwyd uchod ac atal dros dro arolygiadau bwyd arferol, bu gostyngiad sylweddol yn nifer yr arolygiadau a gynhaliwyd yn ystod y pandemig, sydd wedi arwain at ôl-groniad sylweddol o arolygiadau. Mae hyn yn ymwneud â’r ddau arolygiad a fyddai wedi’u cynnal yn ystod y pandemig, a hefyd nifer y busnesau bwyd newydd a gofrestrodd ac a ddechreuodd weithredu yn ystod y cyfnod hwn.
Er mwyn sicrhau bod awdurdodau lleol yn canolbwyntio ar flaenoriaethau cyson ac er mwyn adfer rheolaethau bwyd swyddogol arferol ar sail risg fesul cam, mae’r Asiantaeth Safonau Bwyd wedi cyhoeddi Cynllun Adfer i awdurdodau lleol ei ddilyn. Mae’r cynllun hwn yn cwmpasu’r cyfnod hyd at 31 Mawrth 2023, pan fydd yr Asiantaeth yn rhagweld y bydd awdurdodau lleol wedi gallu adennill y diffyg mewn arolygiadau sydd wedi digwydd ers dechrau 2020.
Mae Sir Benfro, yn yr un modd â phob awdurdod lleol arall, wedi pennu’r gofynion arolygu ar gyfer y flwyddyn i ddod, yn seiliedig ar y blaenoriaethau, y gwahanol gerrig milltir a nodir yn y Cynllun Adfer.
Mae amlinelliad o’r Cynllun Adfer wedi’i nodi isod.
Cynllun Adfer yr ASB hyd at 31 Mawrth 2023
Er mwyn galluogi awdurdodau lleol ar draws y wlad i ganolbwyntio ar yr un blaenoriaethau, mae’r Asiantaeth Safonau Bwyd wedi cyflwyno Cynllun Adfer, gyda cherrig milltir gwahanol i awdurdodau ganolbwyntio eu hadnoddau ar y blaenoriaethau cywir, gyda mwy o bwyslais/blaenoriaeth yn cael ei rhoi ar y safleoedd risg uchaf a’r safleoedd â’r flaenoriaeth uchaf heb sgôr, gan gynnwys y rhai a gofrestrodd yn ystod pandemig Covid-19.
Mae’r tabl isod yn rhoi gwybodaeth am y gwahanol amserlenni a ddisgwylir a threfn blaenoriaethau.
Mae manylion ffigurau Sir Benfro ar gyfer gweithredu’r Cynllun Adfer wedi’u cynnwys yn Adran 3.2.4 isod
Phase one
By 30th September 2021
- Prioritisation of new businesses for intervention based on risk
- Planning of intervention programme from September 2021 onwards
Phase two
By 31st March 2022
- All establishments rated Category A for hygiene to have received an onsite intervention
By 30th June 2022
- All establishments rated Category B for hygiene or A for standards to have received an onsite intervention
By 30th September 2022
- All establishments rated Category C for hygiene and less than broadly compliant to have received an onsite intervention
By 31st December 2022
- All establishments rated Category D for hygiene and less than broadly compliant to have received an onsite intervention
By 31st March 2023
- All establishments rated Category C for hygiene and broadly compliant or better to have received an onsite intervention
- New delivery models ready for implementation in 2023/24
Notes:
- 30th September 2021 - 31st March 2023: Ongoing specific requirements, surveillance, enforcement and urgent reactive work
- 30th September 2021 - 31st March 2023: New and refreshed food hygiene ratings given following appropriate interventions
- 31st March 2022 - 31st March 2023: FHRS re-visits requested by businesses - in line with timescales in Brand Standards/relevant statutory guidance
Rhagolygon ar gyfer gweddill Cynllun Adfer ALl yr ASB hyd at 31 Mawrth 2023.
Er bod y Tîm wedi llwyddo i gyrraedd y targed arolygu rhifiadol hyd at ddiwedd mis Mawrth 2022, mae’r absenoldebau parhaus, secondiadau, ymddeoliadau, absenoldebau mamolaeth ac ati yn golygu bod diffyg rhagamcanol yng nghapasiti’r Tîm ar gyfer y flwyddyn i ddod.
Roedd cyfrifiadau a wnaed ar ddechrau mis Ebrill yn dangos, ar yr adeg honno, oherwydd maint y gwaith y mae’r Cynllun Adfer ei angen o fewn amserlen dynn iawn hyd at 31 Mawrth 2023, y rhagwelir diffyg yng nghapasiti arolygu’r Tîm Bwyd o 346 o arolygiadau, unwaith y bydd yr holl safleoedd risg uchel y mae angen eu harolygu a rhai sydd newydd gofrestru yn ystod y flwyddyn yn cael eu hystyried. Mae hyn heb gynnwys 386 o gofrestriadau busnes newydd pellach o’r cyfnod cyn 1 Ebrill 2022, yr aseswyd eu bod yn risg isel. Lle bo adnoddau’n caniatáu, bydd gwaith pellach yn cael ei wneud ar y gyfran hon o fusnesau heb sgôr, i weld a ydynt yn masnachu.
Amlinellir dadansoddiad manylach o’r gofyniad arolygu ar gyfer 2022-23 o dan Gynllun Adfer ALl yr ASB ym Mharagraff 3.2.4 isod.
Mae trafodaethau ag awdurdodau lleol eraill yng Nghymru yn dangos bod eraill yn teimlo dan bwysau tebyg, ac i raddau mwy neu lai yn profi effeithiau tebyg ar eu gallu i wella ag a grybwyllwyd uchod, e.e. ymddeoliadau, secondiadau, anallu i lenwi swyddi gwag, lefelau uwch nag arfer o salwch, arolygiadau yn cymryd mwy o amser yn y cyfnod adfer oherwydd llai o gydymffurfiaeth, yn ogystal â morâl staff isel.