Cymysgu porthiant ar fferm

Mae gofyniadau gwahanol ar gyfer cymysgu porthiant, gan ddibynnu ar ddefnyddio ychwanegion neu rag-gymysgeddau

Er i'r Deyrnas Unedig adael yr Undeb Ewropeaidd (UE) yn 2021, mae rhai darnau o ddeddfwriaeth (a elwir yn 'gyfraith a gymathwyd') yn parhau i fod yn gymwys hyd nes y cnt eu disodli gan ddeddfwriaeth newydd y DU, eu dirymu neu y caniateir iddynt ddod i ben. Mae hyn yn golygu bod ein canllawiau yn dal i gynnwys cyfeiriadau at ddeddfwriaeth a ddeilliodd o'r UE.

Mae'r canllawiau hyn ar gyfer Cymru

Mae Rheoliad (CE) Rhif 183/2005 a gymathwydgosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaidyn mynnu bod bron pob busnes sy'n gwneud, yn marchnata neu'n defnyddio porthiant anifeiliaid yn cael ei gofrestru 'u hawdurdod lleol neu wedi'i gymeradwyo ganddo.

Bydd y gofynion ar gyfer cymysgwyr bwyd anifeiliaid ar y fferm yn amrywio yn dibynu ar y math o fwyd yn cael ei gymysgu. Gellir rhannu hyn i ddau faes yn fras, yn seiliedig ar Atodiadau'r rheoliad:

• Atodiad I: Y ffermwyr hynny sy'n cymysgu porthiant ar gyfer gofynion unigryw eu daliadau eu hunain heb ddefnyddio ychwanegion neu rag-gymysgeddau o ychwanegion (ac eithrio ychwanegion silwair)
• Atodiad II: Y ffermwyr hynny nad ydynt yn perthyn i'r categori Atodiad I a'r rhai sy'n cymysgu bwyd ar gyfer gofyniad unigryw eu daliadau eu hunain gydag ychwanegion neu rag-gymysgeddau o ychwanegion

DIFFINIAD O YCHWANEGION

Mae ychwanegyn yn golygu sylwedd, micro-organeb neu baratoad a ychwanegir yn fwriadol at borthiant neu ddr er mwyn cyflawni un neu fwy o swyddogaethau penodedig. Rhaid awdurdodi ychwanegion o dan Reoliad (CE) Rhif 1831/2003 a gymathwydar ychwanegion i'w defnyddio mewn maethiad anifeiliaid- er enghraifft, fitaminau A a D ac elfennau hybrin penodol.

Mae mwy o wybodaeth am ychwanegion i'w gweld ar wefan yr Asiantaeth Safonau Bwyd (ASB).

Dim ond ychwanegion cymeradwy y gellir eu defnyddio mewn bwyd anifeiliaid. Mae gan rai ychwanegion lefel gyfyngedig o ddefnydd a ganiateir ac maent ar gael ar gyfer rhai rhywogaethau o anifeiliaid yn unig.

I gael rhestr o ychwanegion cymeradwy, cyfeiriwch at y gofrestr o gynhyrchion bwyd a bwyd anifeiliaid a reoleiddir ar gyfer Prydain Fawr ar wefan yr ASB. Mae angen cyflwyno ceisiadau am awdurdodiadau newydd, addasiadau i awdurdodiadau neu adnewyddu awdurdodiadau (ym Mhrydain Fawr) i wasanaeth ceisiadau cynhyrchion a reoleiddir yr ASB.

Mae rhaggymysgedd o ychwanegion yn golygu cymysgeddau o ychwanegion neu gymysgeddau o un neu ragor o ychwanegion bwyd anifeiliaid gyda deunyddiau bwyd anifeiliaid neu ddr a ddefnyddir fel cludwyr; ni fwriedir i rag-gymysgeddau gael eu bwydo'n uniongyrchol i anifeiliaid.

ATODIADAU I REOLIAD (CE) RHIF 183/2005 A GYMATHWYD

Maeatodiadau i reoliad (EC) Rhif 183/2005 a gymathwyd(gweler y ddolen yn 'Deddfwriaeth allweddol' isod) yn nodi amrywiol safonau y mae'n rhaid i fusnesau bwyd anifeiliaid gydymffurfio nhw.

ATODIAD I

(gofynion wrth gymysgu bwyd i'w ddefnyddio ar ddaliadau ffermwyr yn unig, heb ychwanegion neu rag-gymysgeddau o ychwanegion)

Mae'n ofynnol i ffermwyr sy'n dod i mewn i'r categori hwn gydymffurfio gofynion Atodiad I. Yn gryno, mae'n rhaid i ffermwyr sy'n ddarostyngedig i'r gofynion hyn:

• sicrhau bod bwyd a phorthiant yn cael eu cynhyrchu i atal a lleihau peryglon a difetha
• cymryd camau i reoli unrhyw borthiant a gaiff ei halogi gan aer, pridd, dr, gwrteithiau, plaladdwyr, cynhyrchion meddyginiaethol milfeddygol ac ati
• cadw'n ln a diheintio unrhyw adeiladau, cerbydau neu offer a ddefnyddir ar gyfer cymysgu bwyd, lle bo angen
• defnyddio dr gln yn unig
• atal anifeiliaid, plu a gwastraff rhag achosi halogiad peryglus
• ystyried, a gweithredu ar, lle bo angen, ganlyniadau unrhyw ddadansoddiad a gynhaliwyd
• cadw cofnodion o'r mesurau a roddwyd ar waith i reoli peryglon. Yn benodol, rhaid cadw cofnodion ynghylch y canlynol (gall milfeddygon, agronomegwyr ac asiantau helpu i gadw'r cofnodion hyn):
  • unrhyw ddefnydd o gynhyrchion diogelu planhigion a bywleiddiaid
  • defnyddio hadau a addaswyd yn enetig
  • unrhyw achosion o blu neu glefydau
  • canlyniadau unrhyw ddadansoddiadau a wnaed
  • ffynhonnell a maint pob mewnbwn bwyd, a'r cyrchfan a'r maint ar gyfer pob allbwn bwyd

• dilyn canllawiau arfer da a deddfwriaeth genedlaethol ynghylch:
  • rheoli halogiad, er enghraifft, mycotocsinau a metelau trwm
  • defnyddio dr a gwrteithiau
  • olrhain a defnyddio plaleiddiaid yn gywir
  • olrhain a defnyddio cynhyrchion meddyginiaethol milfeddygol yn gywir
  • paratoi, storio ac olrhain crynodebau
  • cael gwared yn gywir ac yn gyfreithiol ar anifeiliaid marw, gwastraff a sbwriel
  • atal y gwaith o gyflwyno clefydau heintus

ATODIAD II

(gofynion pan na fyddant yn dod o dan Atodiad I a/neu'n cymysgu bwyd ag ychwanegion neu rag-gymysgeddau o ychwanegion)

Mae'n ofynnol i ffermwyr sy'n dod i mewn i'r categori hwn gydymffurfio gofynion Atodiad II. Bydd hyn yn berthnasol i ffermwyr sy'n prynu ychwanegion bwyd neu rag-gymysgeddau (ac eithrio gwerthwyr silwair) ac yn eu cymysgu'n uniongyrchol-er enghraifft, gyda phorthiant neu rawnfwydydd, ac ati. Fe ystyrir y weithgaredd hwn yn risg uwch o gymharu mathau eraill o weithgarwch. Yn gryno, mae'n rhaid i ffermwyr sy'n ddarostyngedig i'r gofynion hyn weithredu'r mesurau canlynol:

• cymhwyso a dogfennu egwyddorion HACCP (gweler isod) i bob cam o'r gweithgareddau bwyd anifeiliaid ar y fferm-er enghraifft, cyfleusterau, cyfarpar, storio, cadw cofnodion, ac ati
• cadw peiriannau bwyd yn ln ac yn ddefnyddiol drwy edrych arnynt yn rheolaidd. Dylech gofnodi unrhyw fesurau glanhau a chynnal a chadw. Sicrhau bod pob cymysgyn a chyfarpar bwydo yn cael eu cynnal a'u gweithredu'n briodol i'r ystod o bwysau, gwanediadau ac unffurfedd sydd eu hangen. Dylid gwneud gwiriadau rheolaidd i sicrhau bod cymysgu homogenaidd yn cael ei gyflawni; dylid cofnodi gwiriadau o'r fath
• sicrhau fod unrhyw raddfeydd neu ddyfeisiau mesur yn briodol i'r pwysau neu'r cyfrolau sy'n cael eu mesur a dylid eu profi am gywirdeb yn rheolaidd. Dylid cofnodi gwiriadau cywirdeb
• sicrhau fod gan bersonl sgiliau ddigonol sy'n angenrheidiol ar gyfer cymysgu bwyd sy'n cynnwys ychwanegion/rhag-gymysgeddau. Dylech sicrhau bod y staff sy'n cymysgu yn derbyn yr hyfforddiant a'r ymarfer priodol. Dylid cofnodi unrhyw hyfforddiant a roddir
• cael gweithdrefn neu gyfarwyddiadau ysgrifenedig ar gyfer cymysgu gweithrediadau. Dilynwch gyfarwyddiadau'r cyflenwyr i'w defnyddio ar gyfer unrhyw ychwanegion/rhag-gymysgeddau. Dylech gofnodi'r fformwleiddiadau a'r dyddiad gweithgynhyrchu a chadw sampl gynrychioliadol o bob swp o borthiant gorffenedig a gynhyrchwyd (a'r deunyddiau crai os ydych yn ei gyflenwi i ffermwyr eraill). Os yw'r fformwlau'n newid, dylid glanhau'r offer cymysgu yn drylwyr ac os oes angen, yn enwedig wrth eu cymysgu ar gyfer gwahanol rywogaethau ac ati
• storio ychwanegion / rhag-gymysgeddau ar wahn i borthiant gorffenedig a deunyddiau bwyd anifeiliaid er mwyn osgoi croeshalogi
• cadw cofnodion o enwau a chyfeiriadau cyflenwyr ychwanegion/rag-gymysgedd ac o'r meintiau o ychwanegion/rhag-gymysgeddau a ddefnyddir gyda rhifau batsh a gofnodir (mae hyn yn ogystal 'r cofnodion a grybwyllir uchod)
• dogfennu system gwyno a galw i gof cynnyrch os ydych yn cyflenwi ffermwyr eraill

BETH YW HACCP?

Mae HACCP (dadansoddi peryglon a phwynt rheoli critigol) mewn perthynas ag Atodiad II yn ddull systematig wedi'i ddogfennu o reoli diogelwch.

Bydd astudiaeth a system HACCP lawn yn dadansoddi pob cam o'r gweithgareddau bwyd anifeiliaid ar y fferm er mwyn nodi peryglon a allai ddigwydd a gweithredu mesurau rheoli (pwyntiau rheolaeth critigol). Gellir disgrifio'r saith cam i HACCP yn gryno fel a ganlyn:

• cynnal dadansoddiad o beryglon i ddod o hyd i unrhyw beryglon posibl a allai ddigwydd yn ystod y cynhyrchu. Mae perygl yn rhywbeth a allai fod yn niweidiol a gall gynnwys halogiad microbiolegol, cemegol neu gorfforol. Penderfynu pa reolaethau y gallwch eu rhoi ar waith i ddileu'r peryglon neu eu lleihau i lefel ddiogel, dderbyniol
• penderfynu'r pwyntiau rheoli critigol (CCP). Penderfynwch pa rai o'r rheolaethau hyn sy'n hanfodol er mwyn sicrhau diogelwch bwyd anifeiliaid. Mae rheolaeth yn hanfodol os na fydd y perygl yn cael ei ddileu yn ddiweddarach yn y broses gynhyrchu
• sefydlu terfynau critigol sy'n gymwys i'r CCPs - hynny yw, sefydlu meini prawf gwahanu derbynioldeb oddi wrth annerbynioldeb
• sefydlu system i fonitro rheolaethau'r CCPs. Unwaith y bydd rheolaethau wedi'u rhoi ar waith, dylid eu monitro'n rheolaidd er mwyn sicrhau eu bod yn gweithio'n effeithiol. Nid oes angen gwirio rheolaethau ar bob achlysur broses benodol ar yr amod eich bod yn sicr y bydd amledd y gwiriadau yn ei gwneud yn bosibl nodi unrhyw broblemau cyn bod perygl i ddiogelwch bwyd anifeiliaid
• sefydlu'r camau unioni i'w cymryd pan fydd monitro'n nodi bod CCP penodol ddim o dan reolaeth. Rhaid i chi a'ch staff fod yn glir ynghylch pa gamau y dylid eu cymryd pan fydd monitro'n dangos y gall fod problem
• adolygu eich system a gwirio ei heffeithiolrwydd. Unwaith y bydd wedi'i sefydlu, rhaid adolygu'r system gyda gweithdrefnau ar waith i sicrhau bod y system HACCP yn gweithio a'i bod yn cael ei gwirio'n effeithiol. Dylai adolygiadau a gwiriadau ddigwydd yn rheolaidd pan fydd unrhyw weithrediadau'r busnes yn newid neu pan ganfyddir problemau
• sefydlu dogfennaeth ar ffurf cofnodion a gweithdrefnau yn unol 'r egwyddorion hyn

Mae Cydffederasiwn y Diwydiannau Amaethyddol (AIC) wedi cynhyrchuCymhwyso Egwyddorion HACCP: Canllawiau Ymarferol ar gyfer y Gadwyn Cyflenwi Bwyd-amaeth, a gynlluniwyd i'w defnyddio gan fusnesau y gallai HACCP fod yn gysyniad cwbl newydd iddynt a hefyd i'r rheini sydd wedi cael profiad blaenorol ohono. Mae mynediad i'r canllaw yn gyfyngedig i aelodau AIC.

Mae gwefan yr ASB hefyd yn cynnwys gwybodaeth am HACCP.

Rhaid i fusnesau ddefnyddio system HACCP sy'n briodol i'r gweithgareddau bwyd anifeiliaid a gyflawnir.

ATODIAD III

(ffermwyr yn bwydo anifeiliaid sy'n cynhyrchu bwyd)

Yn ogystal 'r gofynion yn Atodiad I neu Atodiad II, mae'n ofynnol i bob ffermwr gydymffurfio gofynion Atodiad III. I grynhoi, mae'n rhaid i bob ffermwr:

• rheoli pori i atal halogi bwydydd sy'n deillio o anifeiliaid gan beryglon ffisegol, biolegol neu gemegol
• arsylwi cyfnodau gorffwys priodol cyn pori da byw ar dir pori wedi'i drin thail neu gemegau
• dylunio a chynnal offer stabl a bwydo gln
• gweithredu system rheoli plu
• gadw bwyd a dillad gwely fel ei fod yn ln ac yn rhydd rhag llwydni
• storio bwyd ar wahn i gemegion a chynhyrchion eraill sydd wedi'u gwahardd mewn bwyd anifeiliaid
• str-borthi meddyginiaethol er mwyn osgoi'r perygl o groeshalogi
• drin porthiant fel nad yw halogiad a chroeshalogi'n digwydd
• glanhau systemau dyfrio yn rheolaidd
• sicrhau bod unrhyw un sy'n gyfrifol am fwydo a thrafod anifeiliaid gyda'r gallu, yr wybodaeth a'r cymhwysedd angenrheidiol

CYMYSGU GYDA MEDDYGINIAETHAU AC YCHWANEGION PENODOL

Nid yw'r canllawiau hyn yn berthnasol i gymysgu a defnyddio ychwanegion bwyd anifeiliaid penodedig-er enghraifft, cocsidiostatau a histomonostatau; ac nid yw ychwaith yn berthnasol i gymysgu bwyd anifeiliaid i gynnwys meddyginiaethau milfeddygol.

I gael rhagor o wybodaeth, gweler canllawiau meddyginiaethau milfeddygol y Gyfarwyddiaeth Meddyginiaethau Milfeddygol, sydd ar gael ar wefan GOV.UK.

GWYBODAETH BELLACH

Mae canllawiau'r ASB ar gyfer ffermwyr sy'n cynhyrchu bwyd anifeiliaid yn cynnwys gwybodaeth i'r rhai sy'n cynhyrchu neu'n cymysgu bwyd anifeiliaid.

Gweler hefyd 'Hylendid porthiant i ffermwyr a thyfwyr'.

SAFONAU MASNACH

I gael mwy o wybodaeth am waith gwasanaethau Safonau Masnach - a chanlyniadau posibl o beidio chadw at y gyfraith - gweler 'Safonau Masnach: pwerau, gorfodi a chosbau'.

YN Y DIWEDDARIAD HWN

Dim newidiadau mawr

Adolygwyd / Diweddarwyd diwethaf: Gorffennaf 2024

Deddfwriaeth allweddol

• Rheoliad (CE) Rhif 1831/2003 a gymathwydar ychwanegion i'w defnyddio mewn maethiad anifeiliaid
• Rheoliad (CE) Rhif 183/2005 a gymathwydgosod gofynion ar gyfer hylendid bwyd anifeiliaid
• Rheoliadau Bwyd Anifeiliaid (Cyfansoddi, Marchnata a Defnyddio) (Cymru) 2016

Noder

Bwriedir y wybodaeth hon fel canllaw yn unig; dim ond y llysoedd all roi dehongliad awdurdodol o'r gyfraith.

Efallai na fydd dolenni 'deddfwriaeth allweddol' y canllaw ond yn dangos fersiwn wreiddiol y ddeddfwriaeth, er bod dolenni ar wahn i rywfaint o ddeddfwriaeth ddiwygiedig sy'n uniongyrchol gysylltiedig chynnwys y canllawiau. Gellir dod o hyd i wybodaeth ar ddiwygiadau i ddeddfwriaeth y ar y tab 'Mwy o Adnoddau' ym mhob dolen.

Am fwy o wybodaeth, cysylltwch 'r gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth, sy'n darparu cyngor cyfrinachol a diduedd ar faterion defnyddwyr yn rhad ac am ddim. Ewch i wefan Cyngor ar Bopeth neu ffoniwch linell gymorth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth ar 03454 040505.

© 2025 itsa Ltd.