Hunanasesiad Blynyddol 2023-24

Casgliadau

Mae’r adran hon yn dod â’r adroddiad hunanasesu blynyddol i ben ac yn dwyn ynghyd gamau gweithredu ar gyfer y sefydliad cyfan.

2023-24 oedd y flwyddyn fwyaf heriol i gyllid y cyngor ers ei greu ac, er bod mesurau i fantoli’r gyllideb yn ystod y flwyddyn wedi cael effaith, gwelodd yr alldro ar gyfer 2023-24 orwariant gan wasanaethau o £3 miliwn.  Gwnaeth addasiadau untro nad oeddent yn ymwneud â gwasanaethau a chasglu treth gyngor ychwanegol leihau ein diffyg terfynol i £0.25 miliwn.  Bydd rhagamcanion wedi'u diweddaru o faint y bwlch gwariant ar gyfer 2024-25 a thu hwnt yn cael eu diweddaru cyn cyfarfod y cyngor ar gyfer mis Rhagfyr 2024. Ym mis Gorffennaf 2024, y bwlch gwariant ar gyfer 2024-25 yw £32.3 miliwn. Yn ystod Chwarter 1 2024-25, y bwlch cyllido mwyaf tebygol ar gyfer 2025-26 yw £31.5 miliwn.

Drwy’r Cynllun Gwella Llywodraethu Corfforaethol, rydym wedi parhau i wella prosesau llywodraethu, a’r cam gweithredu unigol mwyaf oedd mabwysiadu cyfansoddiad newydd ym mis Hydref 2023. Bydd Archwilio Cymru yn asesu ein cynnydd o ran bodloni argymhellion yn ddiweddarach yn 2024-25.

Yn ystod 2023-24, gwnaethom egluro ein blaenoriaethau trwy strategaeth gorfforaethol pum mlynedd newydd yn ogystal â'r systemau rheoli perfformiad sy'n dod o dan hon. Mae cynnydd wedi'i wneud ar weithredu Power BI i ddelweddu’r data hwn. Mae angen mwy o waith ar gysylltu'r strategaeth gorfforaethol â'n Cynllun Ariannol Tymor Canolig.

Y llynedd, roedd cynnydd yn y galw am ofal cymdeithasol i oedolion a phlant yn risg strategol allweddol i'r awdurdod lleol. Mae hyn oherwydd yr anawsterau cynyddol sy'n gysylltiedig â chyflawni rhwymedigaethau statudol o fewn yr amlen ariannol a roddwyd i ni, a'r pwysau cyllidebol canlyniadol sy'n gysylltiedig â gwariant cynyddol ar becynnau gofal a chymorth i ymateb i anghenion cynyddol gymhleth.

Yn 2023/24, roedd y pwysau hyn yn arbennig o ddifrifol yn y gwasanaethau plant. Daeth ein hymateb, "Ymgyrch Salus", â nifer o fentrau ynghyd ar ffurf rhaglen waith gydlynol. Roedd hyn yn cynnwys chwistrelliad sylweddol o staff ychwanegol yn ein tîm asesu gofal plant, sy'n ymateb i bryderon diogelu plant o bob rhan o'r sir. Yn ogystal â chynnydd yn ein gallu i ymateb i’r galw, mae Ymgyrch Salus hefyd yn dod â chyfres o fentrau atal at ei gilydd sydd wedi’u cynllunio i wneud y mwyaf o’r cyfleoedd i blant fyw’n ddiogel gyda’u teuluoedd a, lle nad yw hyn yn bosibl, i gael eu cefnogi trwy ddewisiadau amgen cariadus yn y gymuned.Mae ymdrechion o’r fath nid yn unig yn cynrychioli canlyniadau gwell i blant a theuluoedd; byddant hefyd yn chwarae rhan fawr wrth leihau dibyniaeth y cyngor ar leoliadau preswyl y tu allan i'r sir, sy'n cynrychioli cost sylweddol.

Ar gyfer gofal cymdeithasol i oedolion, mae 2023/24 wedi bod yn dipyn o flwyddyn bontio. Mae pennaeth gwasanaeth newydd wedi mabwysiadu dull gweithredu meddwl ac ymyrryd ar sail systemau, wedi’i ategu gan raglen o hyfforddiant sgwrsio seiliedig ar gryfderau, i ysgogi model gwasanaeth newydd yn seiliedig ar gymryd amser i ddeall yr hyn sy'n bwysig i breswylwyr, a datrys problemau cyn gynted â phosibl, trwy weithio mewn partneriaeth ag unigolion, teuluoedd a’r gymuned ehangach. Mae arolygiad gan Arolygiaeth Gofal Cymru o’r gwasanaethau oedolion ym mis Ebrill 2024 yn tanlinellu’r ffaith, er gwaethaf y gwelliannau hyn, bod mwy i’w wneud o hyd, yn benodol mewn perthynas â chysondeb arfer o ran diogelu ac amseroldeb asesiadau ac adolygiadau.

Mae cynnig gwasanaethau cymdeithasol cynaliadwy o ansawdd uchel yn parhau i fod yn brif flaenoriaeth i'r awdurdod cyfan. Amlygwyd hyn yn 2024 trwy greu Bwrdd Gwella Gwasanaethau Cymdeithasol Sir Benfro, a gaiff ei gadeirio gan y prif weithredwr gyda phresenoldeb uwch-swyddogion ac ymarferwyr allweddol, yn ogystal ag aelodau’r cabinet a chadeiryddion craffu. Mae'r bwrdd yn darparu cymorth corfforaethol i gynlluniau gwella gwasanaethau oedolion a phlant, a throsolwg ohonynt, ac yn darparu sail ar gyfer gwasanaethau cymdeithasol cynaliadwy yn Sir Benfro.

Mae recriwtio a chadw gweithwyr ar draws llawer o wasanaethau yn parhau i fod yn broblem. Nid yw'r mater hwn wedi'i gyfyngu i Sir Benfro yn unig, er bod ein lleoliad ymylol yn gwaethygu problemau recriwtio.  Cytunwyd ar strategaeth datblygu’r gweithlu yn ystod 2023-24 sy’n nodi sut y byddwn yn dod yn gyflogwr o ddewis. Rydym yn parhau i roi llawer mwy o bwyslais ar brentisiaethau a chynlluniau mynediad i raddedigion a llwybrau ‘tyfu eich hun’ i rolau mwy arbenigol fel cyflogaeth gofal cymdeithasol.

Mabwysiadwyd cynllun rheoli asedau strategol gennym ym mis Chwefror 2023, y sylfaen ar gyfer mynd i’r afael â llawer o faterion hirsefydlog o ran rheoli eiddo ac asedau. Mae cynnydd ar ei weithrediad wedi’i lesteirio gan faterion recriwtio sylweddol, er bod rhai prosiectau sylweddol wedi symud ymlaen, megis mecanwaith i redeg Maes Awyr Hwlffordd mewn modd sy’n niwtral o ran cost. Drwy gydol 2023-24, daeth yn amlwg, er mwyn gwella ein rheolaeth o asedau, fod angen inni feithrin gallu ar draws ystod lawer ehangach o ddisgyblaethau, gan gynnwys cynnal a chadw adeiladau. Mae hyn yn hanfodol os ydym am atal problemau wrth i gyflwr adeiladau waethygu.

Mae addysg yn Sir Benfro wedi parhau i wella yn 2023-24 a gellir ei hystyried i fod ar sylfaen gynaliadwy ar gyfer gwelliant pellach yn y dyfodol. Mae hyn yn fwyaf nodedig yn yr ystyr bod canlyniadau arolygu cyffredinol yn unol â barn yr awdurdod lleol mewn perthynas â’i ysgolion ac nid oes yr un o’n hysgolion wedi’u rhoi yn y categori statudol gan Estyn.  Mae canlyniadau arolygu cyffredinol yn unol â barn yr awdurdod lleol mewn perthynas â’i ysgolion ac nid oes yr un o’n hysgolion wedi’i gosod yn y categori statudol gydag Estyn. Fodd bynnag, mae’r galw am wasanaethau anghenion dysgu ychwanegol yn parhau i dyfu ac mae toriadau yn y gyllideb yn lleihau ein gallu i ddiwallu’r anghenion hyn. Rydym hefyd wedi dechrau adolygu nifer a lleoliad lleoedd ysgol. Er bod y rhain yn benderfyniadau anodd iawn, wrth i gofrestrau ysgolion ostwng, felly hefyd y cyllid a'r gallu i ddarparu gwasanaethau ataliol.

Mabwysiadwyd strategaeth dai newydd gennym yn 2023-24 ac, ym mis Rhagfyr 2023, trosglwyddwyd yr eiddo preswyl cyntaf a adeiladwyd gan y cyngor ers mwy na 25 mlynedd i ni ein hunain, sef eiliad bwysig yn ein Rhaglen Datblygu Tai.  Bydd rhagor o dai cyngor newydd yn cael eu cwblhau yn y blynyddoedd i ddod, gan gynyddu'r cyflenwad o lety (trwy brydlesu neu gaffael tai neu drwy adeiladu tai fforddiadwy newydd), ond mae hyn yng nghyd-destun cynnydd sylweddol a phryderus mewn digartrefedd.  Ni ddylid diystyru maint y problemau (boed yn gyflenwad tai fforddiadwy neu gost ac anawsterau technegol datgarboneiddio ein stoc dai).

Mae cais llwyddiannus y Porthladd Rhydd Celtaidd, sy’n adeiladu ar brosiectau blaenorol sy’n canolbwyntio ar ynni gwyrdd, yn golygu bod Sir Benfro mewn sefyllfa dda i fanteisio ar y cyfleoedd economaidd sy’n deillio o ddatgarboneiddio. Rydym wedi gweithio drwy gydol 2023-24 i wneud y gwaith cynllunio a pharatoi angenrheidiol i wneud i'r porthladd rhydd ffynnu. Mae prosiectau i adfywio canol trefi Hwlffordd a Phenfro wedi parhau ac roedd angen rheolaeth ofalus i gadw’r prosiectau hyn o fewn eu cyllideb ariannu. Bydd 2024-25 a thu hwnt yn gweld canlyniadau a manteision y rhain i bobl leol.

Mae gwasanaethau sy’n gwarchod yr amgylchedd lleol, megis gwastraff ac ailgylchu a glanhau strydoedd, yn parhau i berfformio’n dda ac maent ymhlith y rhai sy’n perfformio orau yng Nghymru. Fodd bynnag, mae amgylchedd Sir Benfro yn parhau i brofi pwysau fel lefelau uchel o ffosffadau mewn afonydd gwarchodedig, pwysau sy’n cael eu gwaethygu gan newid hinsawdd. Cafodd y Cynllun Datblygu Lleol diwygiedig ei symud ymlaen drwy gydol 2023-24 i’r pwynt lle bydd yn cael ei ystyried gan y cyngor ym mis Medi 2024 ar gyfer ymgynghoriad ffurfiol.