Strategaeth Dai

Blaenoriaeth 3 - Gwella Ansawdd Cyffredinol Tai Yn Sir Benfro

Beth mae'r dystiolaeth yn ei ddweud

‘…..mae tai gwael o bwys sylweddol i amcanion strategol iechyd a lles ar lefel genedlaethol, ranbarthol a lleol…’

 

‘….amcangyfrifir bod o 238,000 o anheddau â pherygl categori 1 yng Nghymru, sef tua 18% o gyfanswm y stoc dai.’

 

‘….mae proffil hŷn tai a dosbarthiad gwledig tai yn y sir…….yn gysylltiedig ag amodau tai cymharol dlotach……’

 

‘….mae cartref a adeiladwyd cyn y Rhyfel Byd Cyntaf saith gwaith yn fwy tebygol o fod yn berygl sylweddol i iechyd a diogelwch nag un a adeiladwyd ar ôl 1980.’

 

‘….data da a monitro cyflwr ac effeithlonrwydd ynni'r stoc rhentu cymdeithasol a gedwir gan y cyngor yn barhaus.’

 

‘…….wedi cyrraedd safonau ansawdd tai Cymru ar gyfer ein stoc dai ein hunain yn 2013…’

 

‘……ychydig neu ddim data cyfoes ar dai'r sector preifat, sy'n cyfrif am bron i 87% o'r 63,034 o anheddau yn y sir.’

 

‘…..diffyg gwybodaeth am gyflwr tai ar draws y sir yn atal dull mwy rhagweithiol o wella safonau tai.’

 

‘….mae cyllid y llywodraeth tuag at fynd i'r afael â chyflwr tai wedi'i leihau'n sylweddol..’

 

‘….mae tai o fewn gweddill y sector rhentu cymdeithasol yn Sir Benfro, sy'n eiddo i'n landlordiaid cymdeithasol cofrestredig ac sy'n cael eu rheoli ganddynt, yn bodloni safon ansawdd tai Cymru.’ 

Dadansoddiad cryno

Mae Uned Penderfynyddion Iechyd Ehangach Iechyd Cyhoeddus Cymru yn nodi bod ansawdd tai yn cael ei gydnabod fel un o benderfynyddion allweddol iechyd ochr yn ochr â ffactorau fel addysg a sgiliau, arian ac adnoddau ac argaeledd gwaith da, teg.

'Mae tai yn un o’r blociau adeiladu sylfaenol ar gyfer bywyd iach ac mae pob agwedd ar ein cartrefi ac mae ble rydym yn byw yn effeithio ar ein hiechyd a’n llesiant corfforol a meddyliol'

Iechyd Cyhoeddus Cymru – Tai Iach 

Gwyddom fod effeithiau tai gwael yn effeithio ar bob oed ond gwyddom hefyd y gall pobl hŷn a phlant fod yn fwy agored i anawsterau anadlol ochr yn ochr â llesiant meddwl gwael a mwy o ddamweiniau oherwydd peryglon fel oerfel, lleithder a llwydni. Gall cwympiadau oherwydd peryglon baglu arwain at farwolaethau cynnar ymhlith yr henoed ac mae tai oer yn effeithio ar bob oedran a cheir chanlyniadau economaidd ychwanegol i aelwydydd incwm isel y mae tlodi tanwydd yn her economaidd sylweddol iddynt. Mae tai o ansawdd da yn bwysig i sicrhau bod plant yn Sir Benfro yn cael dechrau iach mewn bywyd. Lle mae tai yn wael mae'n arwain at blant yn dioddef o anghydraddoldebau iechyd a chanlyniadau gwaeth yn gyffredinol mewn addysg a chynhwysiant cymdeithasol. Gall effeithiau tai o ansawdd gwael arwain at ganlyniadau hirdymor ac uniongyrchol i iechyd a llesiant ar draws nifer o ddangosyddion.

Mae’r costau i wasanaethau cyhoeddus hefyd yn sylweddol gyda ffigurau a adroddwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yn awgrymu bod tai o ansawdd gwael yng Nghymru yn costio mwy na £95 miliwn y flwyddyn i’r GIG o ran costau triniaeth yn y flwyddyn gyntaf yn unig a bod y gost i gymdeithas yng Nghymru dros £1 biliwn.

• Rhagwelir y bydd nifer y bobl dros 65 oed sy’n cael eu derbyn i’r ysbyty oherwydd cwymp yn cynyddu o 15,024 yn 2017 i 24,429 yn 2035.
• Mae 30% o bobl dros 65 oed a 50% o bobl dros 80 oed yn cwympo bob blwyddyn.
• Mae alergenau a gwiddon llwch, sy’n tyfu’n gyflymach mewn amgylcheddau llaith a gwlyb, yn un o'r achosion pwysig o asthma i rai dan 14 oed
• Gall gorlenwi arwain at drallod seicolegol ac anhwylderau meddwl, yn enwedig y rhai sy'n gysylltiedig â diffyg preifatrwydd a datblygiad plentyndod.
• Amcangyfrifir y gellir priodoli 10% o farwolaethau ychwanegol y gaeaf yng Nghymru a Lloegr yn uniongyrchol i dlodi tanwydd.
• Mae marwolaethau oherwydd clefyd cardiofasgwlaidd yn fwy tebygol o ddigwydd mewn tymheredd oer. (Ruse a Garlick, 2018)

Mae’n amlwg bod cyfoeth o dystiolaeth i ddangos bod tai gwael yn cael effaith sylweddol ar ganlyniadau iechyd a llesiant y boblogaeth a hefyd ei fod yn gost sylweddol i wasanaethau cyhoeddus gan gynnwys iechyd, gofal cymdeithasol ac addysg. Yn unol â hynny, gall gwella cyflwr tai arwain at ganlyniadau iechyd a llesiant gwell i’n poblogaeth gan ddwyn buddion cysylltiedig i wasanaethau cyhoeddus amrywiol. Fodd bynnag, er mwyn datblygu strategaethau i fynd i'r afael â chanlyniadau tai o ansawdd gwael yn Sir Benfro mae angen i ni ddeall cyflwr tai yn y sir.

Nid oedd yr arolwg diwethaf o gyflwr tai Cymru a gynhaliwyd yn 2018 yn adrodd ar lefel awdurdodau lleol, fodd bynnag, ymhlith ei benawdau allweddol canfuwyd y canlynol:

• Methodd 23% o gartrefi â chyrraedd safon ansawdd tai Cymru
• Roedd 9% o gartrefi mewn cyflwr gwael
• Roedd gan 5% o gartrefi broblemau lleithder
• Roedd gan 7% o gartrefi broblemau cyddwysiad
• Roedd gan 6% o gartrefi broblemau llwydni
• Mae cartrefi hŷn yn fwy tebygol o fod mewn cyflwr gwael na chartrefi mwy newydd.
• Mae'n anoddach cadw cartrefi hŷn yn gynnes
• Canfuwyd bod 34% o gartrefi a adeiladwyd cyn 1919 yn cynnwys perygl System Mesur Iechyd a Diogelwch ar gyfer Tai (HHSRS) Categori 1.
• Tai rhent preifat oedd y tai tlotaf yng Nghymru

Mae data defnyddiol yn arolwg cyflwr tai Cymru i nodi tueddiadau a risgiau penodol mewn perthynas ag oedran eiddo a nifer yr achosion o amodau gwael. Er enghraifft, er nad yw tai gwael wedi’u dosbarthu’n gyfartal drwy stoc dai Cymru, gwyddom fod siroedd gwledig, gan gynnwys Sir Benfro, yn cynnwys cyfran gymharol uchel o eiddo cyn 1919 o gymharu ag ardaloedd mwy trefol. Mae yna hefyd lawer o dystiolaeth i awgrymu y gall amodau yn y sector rhentu preifat, yn enwedig o fewn tai amlfeddiannaeth, fod yn waeth nag yn y sector perchen-feddiannaeth. Gallwn felly gydnabod y risg debygol y bydd cyfran uchel o’n preswylwyr yn profi amodau tai gwael oherwydd oedran ein stoc dai, eu deiliadaeth tai a’r math o lety maent yn byw ynddo. Yng ngoleuni pwysau sylweddol yr ymchwil sy’n seiliedig ar dystiolaeth sydd ar gael, gallwn hefyd ddod i'r casgliad bod aelwydydd sy’n meddiannu’r tai o ansawdd gwaeth yn Sir Benfro yn debygol o fod yn profi’r anghydraddoldebau iechyd a’r canlyniadau llesiant gwaeth sy’n gysylltiedig â’r tai hynny.

Fodd bynnag, yn Sir Benfro, er bod gennym wybodaeth dda am ansawdd cyffredinol tai cymdeithasol yn y sir, ychydig iawn o wybodaeth sydd ar gael, os o gwbl, mewn perthynas â phroffil oedran neu gyflwr tai o fewn stoc y sector preifat i'n galluogi i ddatblygu strategaeth gynhwysfawr i wella amodau tai yn y sector preifat neu i ddeall yr arbedion posibl i gostau iechyd a chymdeithasol Sir Benfro.

Ein dull gweithredu

Felly, agwedd bwysig ar ein dull o wella ansawdd tai yn Sir Benfro fydd gwella ein dealltwriaeth o gyflwr tai yn y sector preifat ar draws y sector perchen-feddianwyr a’r sector rhentu preifat. Yna gallwn benderfynu ar yr opsiynau ar gyfer ceisio mynd i’r afael â’r materion a nodwyd yn amrywio o ystyried cymorth ariannol uniongyrchol i ddefnyddio camau gorfodi statudol neu ddarparu cyngor ac arweiniad i berchen-feddianwyr a landlordiaid.

Oherwydd y gostyngiad sylweddol yn y cyllid cyfalaf sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru yn y blynyddoedd diwethaf, mae awdurdodau lleol wedi gweld bod angen lleihau faint o arian sydd ar gael ar gyfer tai a grantiau eraill i fynd i’r afael â chyflwr tai. Roedd hyn yn cyd-daro â newidiadau deddfwriaethol, gan gynnwys drwy’r Gorchymyn Diwygio Rheoleiddio, a aeth i’r afael â diwedd y grantiau adnewyddu gorfodol drwy annog awdurdodau lleol i ddefnyddio eu pwerau disgresiwn tuag at bolisïau cymorth mwy hyblyg. Cyflwynodd Sir Benfro Bolisi Cymorth Ariannol Grantiau a Benthyciadau Tai diweddaredig ym mis Mawrth 2022 yn nodi ein hymagwedd at ddyfarnu cymorth ariannol gorfodol a dewisol. Er i ni nodi ein cefnogaeth ar gyfer grantiau gorfodol a dewisol cyfleusterau i bobl anabl o dan Hwyluso, mae’r polisi’n amlinellu ystod o gymorth arall sydd ar gael gan gynnwys:-

• grantiau cartrefi gwag i ddod â thai gwag yn ôl i ddefnydd i helpu i adfywio cymunedau a darparu tai fforddiadwy
• benthyciadau gwella cartrefi i gefnogi amrywiaeth o welliannau sy'n cyfrannu at wneud eiddo'n gynnes, yn ddiogel neu'n saff
• benthyciadau oes dewisol i gefnogi'r gwaith o fynd i’r afael â pheryglon Categori 1 sylweddol mewn eiddo lle na all y deiliad fodloni’r prawf modd ar gyfer benthyciad gwella cartref
• Troi Tai’n Gartrefi (benthyciad eiddo gwag) i ddod ag eiddo gwag hirdymor yn ôl i ddefnydd ar gyfer eu gwerthu neu eu rhentu.
• Cymorth Ategol Iechyd a Thai sy'n dibynnu ar argaeledd cyllid gofal integredig, er enghraifft, ac y gellir ei ddefnyddio ar ffurf benthyciad ad-daladwy i'w ddefnyddio mewn ymyriadau sy'n ymwneud â byw'n annibynnol.

Mae amcanion y polisi yn canolbwyntio ar hybu byw'n annibynnol, cynyddu'r ddarpariaeth o gartrefi at ddefnydd preswyl yn ogystal â gwella cyflwr a diogelwch tai gyda'r prif nod o ystyried iechyd a llesiant preswylwyr. Darperir cyllid drwy gymysgedd o grantiau gan Lywodraeth Cymru a chyllid y cyngor gan gynnwys gwneud defnydd o’r cyllid o ardoll y dreth gyngor i helpu i ddod â thai gwag yn ôl i ddefnydd. Yng nghyd-destun adnoddau ariannol cyfyngedig mae'r polisi yn ceisio gwneud y defnydd gorau o'r adnoddau hynny i wella cartrefi'r rhai sydd â'r angen mwyaf. Felly bydd y cyngor yn parhau i ganolbwyntio ei adnoddau ar alluogi annibyniaeth a mynd i'r afael ag amodau tai'r rhai mwyaf agored i niwed trwy ddefnyddio grantiau a benthyciadau a nodir yn ein polisi cymorth ariannol. Fodd bynnag, mae angen inni sicrhau ein bod yn defnyddio cyfleoedd i nodi’r aelwydydd sydd â’r angen mwyaf drwy ein gwaith partneriaeth ar draws iechyd a thai gan gynnwys drwy’r sector gwirfoddol. Mae hyn yn arbennig o bwysig o ran sicrhau'r canlyniad gorau o adnoddau cyfyngedig. Ymhlith yr enghreifftiau lle mae hyn eisoes wedi cynorthwyo ymyrraeth mae ein gwaith o nodi aelwydydd agored i niwed sy'n gymwys ar gyfer y cynllun grant ynni ECO-Flex sy'n golygu y bu modd gosod mesurau arbed ynni i fynd i'r afael â thlodi tanwydd a lleihau carbon.

Mae llawer o waith ein tîm diogelu’r cyhoedd (sy’n cynnwys 2 swyddog cyfwerth ag amser llawn ar gyfer safonau tai) yn ymwneud ag ymateb yn adweithiol i adroddiadau o amodau tai gwael neu reolaeth tai gwael ac felly ni allwn fesur effaith ein hymyriadau ar amodau tai yn gyffredinol na thargedu ein gwaith mewn ffordd fwy cynlluniedig a rhagweithiol. Ers 2020, mae'r ddau swyddog wedi delio â 3,510 o geisiadau am wasanaeth sy'n cwmpasu materion yn ymwneud â throi allan, adfeiliad, lleithder a llwydni neu ymholiadau cyffredinol am yr eiddo. Yn anochel, er ein bod wedi cynyddu lefelau staffio yn yr adran Diogelu’r Cyhoedd yn fwy diweddar i gynnwys Swyddog Tai Gwag, capasiti yw’r cyfyngiad mwyaf.  Fodd bynnag, rydym yn ffyddiog ein bod yn defnyddio ein capasiti yn y ffordd orau posibl wrth dargedu materion sydd â'r risg uchaf, er enghraifft, rydym yn defnyddio ein pwerau statudol i orfodi safonau mewn tai rhent preifat gan gynnwys tai amlfeddiannaeth. Byddwn hefyd yn defnyddio ein gwybodaeth leol ynghyd â gwybodaeth ategol, er enghraifft o gyfrifiad 2021, i nodi ardaloedd lle gallem fod eisiau targedu ymyriadau neu aelwydydd agored i niwed fesul ardal, gan ganolbwyntio’n benodol ar ein capasiti lle mae arwyddion o lefelau uwch o amddifadedd a nodi aelwydydd penodol sydd angen cyngor a chymorth i wella amodau tai gwael.  I gefnogi’r dull hwn byddwn yn datblygu cyhoeddusrwydd, gan gynnwys ar-lein, i godi ymwybyddiaeth o sut y gall tenantiaid yn y sector rhentu preifat gael cymorth gan wasanaethau diogelu’r cyhoedd i fynd i’r afael ag amodau byw gwael. Gellir gwella safonau tai ymhellach drwy ymgysylltu'n rhagweithiol â gweithgareddau adfywio a gwasanaethau cynllunio i sicrhau bod addasiadau a datblygiadau preswyl eraill yn bodloni safonau tai perthnasol. Bydd hyn yn ei gwneud yn ofynnol i’r broses cyn ymgeisio gynnwys ymgynghori â Diogelu'r Cyhoedd i sicrhau bod materion megis ffyrdd o ddianc o rannau cyffredin adeilad neu storio gwastraff yn cael eu hystyried a’u trin yn gynnar yn y broses.

Fel rhan o'n hymgysylltiad â landlordiaid preifat byddwn yn parhau i ddefnyddio'r Fforwm Landlordiaid fel llwybr y gallwn ei ddefnyddio i annog safonau eiddo a safonau rheoli uwch a helpu landlordiaid i gydymffurfio â gofynion rheoleiddiol a chyfreithiol trwy ddarparu arweiniad a chyngor.

Mae gennym gyfleoedd posibl ar gyfer camau gweithredu wedi'u targedu ochr yn ochr â mentrau adfywio sy'n deillio o'r Cynlluniau Creu Lleoedd sydd wedi cael eu datblygu yn nifer o ganol trefi Sir Benfro drwy raglen gyllido Trawsnewid Trefi Llywodraeth Cymru. Gall rôl Diogelu'r Cyhoedd wrth sicrhau bod tai amlfeddiannaeth ac anheddau eraill a rennir yn cael eu rheoli'n briodol gefnogi'r gwaith o wella canol trefi lle mae anheddau preswyl mewn cyflwr gwael neu'n effeithio ar amwynder yr ardal. Byddwn felly’n ymgysylltu â chynlluniau adfywio economaidd a chynlluniau buddsoddi sy’n deillio o gynlluniau Creu Lleoedd fel rhan o’n dull wedi’i dargedu o wella safonau a chynyddu’r cyflenwad o dai fforddiadwy newydd.

Rydym yn cydnabod y cyfle a gollwyd o ran tai gwag ond rydym hefyd yn deall yr effaith negyddol y gall cartrefi gwag ei chael ar yr amgylchedd lleol ac effaith eiddo gwag yn fwy cyffredinol, gan gynnwys gofod uwchben siopau yn rhai o ganol ein trefi lle mae cynlluniau Creu Lleoedd wedi’u datblygu. Wrth gyfrannu at wella ansawdd cyffredinol tai ac wrth gefnogi buddsoddiad mewn adfywio ardaloedd o'r sir byddwn yn parhau i weithredu'r camau a nodir yng Nghynllun Gweithredu Tai Gwag 2021-25.

Wrth sefydlu ein dull strategol a gweithredol i wella ansawdd tai yn Sir Benfro byddwn yn datblygu cynllun cyflenwi tai sector preifat wedi'i lywio gan yr wybodaeth a gawn am gyflwr ein stoc tai sector preifat. Mae’r ystod o gamau gweithredu a allai ddeillio o’r cynllun yn cynnwys:

• Ein hymagwedd at leihau nifer y peryglon Categori 1 yn ein hardaloedd mwyaf difreintiedig gan gynnwys sut y byddwn yn ymgysylltu â landlordiaid ac yn gweithio gyda nhw
• Datblygu cyngor a chymorth sy’n briodol i berchen-feddianwyr, tenantiaid a landlordiaid ynghylch rhwymedigaethau cynnal a chadw cyffredinol, benthyciadau gwella cartrefi, gwybodaeth am ryddhau ecwiti, hawliau a chyfrifoldebau cyfreithiol, cyrchu grantiau addasu ac ati.
• Sut y byddwn yn rheoleiddio landlordiaid a'u hasiantau o ran mathau penodol o ddeiliadaeth megis tai amlfeddiannaeth gan gynnwys manylion am ddulliau a rhwymedigaethau cofrestru a thrwyddedu
• Cyngor wedi'i dargedu ar atal cwympiadau ac atal damweiniau sy'n cynnwys plant yn y cartref
• Canllawiau ar y mentrau sydd ar gael i gefnogi byw'n annibynnol gan gynnwys benthyciadau gwella cartrefi a grantiau a benthyciadau Hwyluso
• Cyngor ac arweiniad ar ein dulliau o ddod â thai gwag yn ôl i ddefnydd gan gynnwys manylion ynghylch sut y gall landlordiaid weithio gyda landlordiaid cymdeithasol cofrestredig a'r cyngor i greu cartrefi fforddiadwy
• Manylion am y cyngor a'r cymorth uniongyrchol sydd ar gael i fynd i'r afael ag effeithlonrwydd ynni a thlodi tanwydd.

Bydd datblygu cynllun cyflenwi tai yn y sector preifat yn helpu i sicrhau bod y cyngor yn cyflawni ei rôl strategol o ran deall a cheisio mynd i'r afael â chyflwr tai lleol yn Sir Benfro.

Byddwn yn parhau i wella ansawdd a'r gwaith o reoli ein stoc dai ein hunain drwy ein cynllun busnes cyfrif refeniw tai sy'n cael ei adnewyddu'n flynyddol. Mae’r cynllun yn nodi ein hymrwymiadau o ran buddsoddi mewn cartrefi newydd, fodd bynnag, wrth fynd i’r afael ag ansawdd tai mae’n nodi ein dull buddsoddi wrth adfywio ein hystâd bresennol a sut rydym yn datblygu ein dull buddsoddi tuag at ddatgarboneiddio ein cartrefi er mwyn cyrraedd targedau a osodwyd gan y llywodraeth ar gyfer cartrefi cyngor. Mae’r penawdau cynnal a chadw a buddsoddi allweddol canlynol wedi’u nodi yn y strategaeth:

• Cynnal safonau ansawdd tai Cymru drwy fuddsoddi £28.1 miliwn dros y pum mlynedd nesaf i adnewyddu ceginau, gwresogi, trydan, ail-doi ac ailosod ystafelloedd ymolchi
• Paratoi ar gyfer cyflwyno WHQS2 sy’n debygol o osod gofynion ychwanegol megis datgarboneiddio.
• Buddsoddi yn ein stoc anrhaddodiadol/anodd eu trin drwy raglen fuddsoddi sy’n cynnwys mynd i’r afael â datgarboneiddio drwy’r Rhaglen Ôl-osod er mwyn Optimeiddio.
• Datblygu cynllun graddol ar gyfer y Rhaglen Ôl-osod er mwyn Optimeiddio yn dilyn asesiad o'r stoc gyfan.

Er bod gennym wybodaeth dda am ein stoc dai ein hunain, mae datblygu rhaglen fanwl i gynnwys y Rhaglen Ôl-osod er mwyn Optimeiddio yn gofyn am gynnal asesiad o'r stoc gyfan i sicrhau bod y rhaglen wedi'i chostio'n llawn ac wedi'i hasesu o ran risg gan ystyried targedau heriol y llywodraeth ar gyfer datgarboneiddio. Mae’r gwariant a’r capasiti cyflawni sydd eu hangen i gyflawni rhaglen ddatgarboneiddio yn sylweddol ac, yn absenoldeb cyllid ychwanegol, bydd yn effeithio ar gynlluniau gwariant gan gynnwys y potensial i leihau’r capasiti benthyca sydd ar gael i’w fuddsoddi mewn cartrefi newydd.

Mae ein cynllun busnes cynllun refeniw tai yn amlygu her y dyfodol o gyrraedd safonau diwygiedig safonau ansawdd tai Cymru ar ein stoc dai bresennol, gan gynnwys cyrraedd targedau datgarboneiddio a fydd hefyd yn berthnasol i’n partneriaid landlordiaid cymdeithasol cofrestredig sy’n gweithredu yn Sir Benfro. Yn yr un modd, mae sicrhau bod datblygiadau newydd yn parhau i fodloni safonau gofynion ansawdd datblygu Llywodraeth Cymru ac ystyried cyfleoedd i ddefnyddio dulliau adeiladu modern yn berthnasol ar draws y sector tai fforddiadwy. Bydd cyfleoedd i gydweithio i wneud y mwyaf o effeithlonrwydd a chost-effeithiolrwydd ein dulliau o fynd i’r afael â’r heriau hyn gan gynnwys rhannu arferion gorau wrth gyflwyno atebion technegol a chost-effeithiol yn ogystal â nodi cyfleoedd ar gyfer gweithredu strategaethau dulliau adeiladu modern. Felly byddwn yn sefydlu fforwm ar y cyd gyda'n partneriaid landlordiaid cymdeithasol cofrestredig lle gallwn weithio gyda'n gilydd i sicrhau bod arferion gorau'n cael eu datblygu a'u darparu ar draws y gwaith o gynnal a chadw, rheoli a datblygu ein stoc dai.

Cyflawniadau allweddol

• Rydym wedi ariannu’r gwaith o recriwtio Swyddog Safonau Tai ychwanegol i gefnogi gwaith ym maes diogelu’r cyhoedd ac yn enwedig i gefnogi'r gwaith o ddarparu grantiau eiddo gwag
• Rydym wedi dyrannu cyllid cyfatebol o £298,554 tuag at raglen grant eiddo gwag
• Rydym wedi cynnal dau fforwm i landlordiaid yn ystod 2023 gan roi cyngor ac arweiniad ar amrywiaeth o faterion gan gynnwys rheoleiddio a safonau yn y sector.
• Rydym wedi sefydlu a darparu fforwm i asiantau gosod tai i helpu i wella safonau rheoli a chynnal a chadw trwy roi cyngor ac arweiniad
• Rhwng 1Ionawr 2022 a 31Rhagfyr 2022 fe wnaethom ymateb i 1,396 o geisiadau gwasanaeth i Ddiogelu'r Cyhoedd ynghylch cyflwr tai a materion tenantiaeth gan gynnwys mewn perthynas â thai amlfeddiannaeth, anheddau teulu sengl a rheoli tenantiaethau.

Ein camau gweithredu â blaenoriaeth

• B3.1    Gweithio i wella ein dealltwriaeth o dai sector preifat a’u cyflwr ar draws y sector perchen-feddianwyr a’r sector rhentu preifat.
• B3.2    Datblygu Cynllun Cyflenwi Tai Sector Preifat ar sail yr wybodaeth a gawn am gyflwr ein stoc tai sector preifat
• B3.3    Defnyddio ein capasiti i’r effaith orau wrth dargedu materion sy’n peri’r risg fwyaf, er enghraifft, wrth ddefnyddio ein pwerau statudol i orfodi safonau mewn tai rhent preifat gan gynnwys tai amlfeddiannaeth.
• B3.4    Ymgysylltu ag adfywio economaidd a chynlluniau buddsoddi sy’n deillio o gynlluniau creu lleoedd fel rhan o'n hymagwedd wedi'i thargedu at wella safonau a chynyddu'r cyflenwad o dai fforddiadwy newydd.
• B3.5    Gwella ansawdd cyffredinol tai a chefnogi buddsoddiad mewn adfywio ardaloedd y sir drwy weithredu'r camau a nodir yng Nghynllun Gweithredu Tai Gwag 2021-25.
• B3.6    Parhau i ffocysu ein hadnoddau ar alluogi annibyniaeth a mynd i'r afael ag amodau tai'r rhai mwyaf agored i niwed drwy ddefnyddio grantiau a benthyciadau a nodir yn ein Polisi Cymorth Ariannol.
• B3.7    Parhau i wella ansawdd a rheolaeth ein stoc dai ein hunain drwy'r dulliau buddsoddi a amlinellir yn ein Cynllun Busnes Cyfrif Refeniw Tai a adnewyddir yn flynyddol
• B3.8    Rhannu arferion gorau gyda'n partneriaid landlordiaid cymdeithasol cofrestredig lle gallwn weithio gyda’n gilydd i sicrhau bod arferion gorau’n cael eu datblygu a’u darparu ar draws y gwaith o gynnal a chadw, rheoli a datblygu ein stoc dai.

Heriau wrth gyflenwi

• Materion o ran capasiti o fewn ein gwasanaethau i ymateb i ymholiadau adweithiol tra hefyd yn gweithio'n rhagweithiol
• Diffyg cyllid gan Lywodraeth Cymru i fynd i’r afael â safonau gwael yn y sector preifat
• Risg o niferoedd ychwanegol o landlordiaid sector preifat yn dewis gadael y sector oherwydd trwyddedu, cofrestru neu rwymedigaethau eraill yn cael eu gosod ar eu heiddo
• Sicrhau bod camau gweithredu seiliedig ar le yn dod â’r partneriaethau a’r cyllid angenrheidiol ynghyd i’r eithaf
• Ansicrwydd ynghylch goblygiadau cyllid/cyllideb y gwaith datgarboneiddio sydd ei hangen ar ein stoc

Manylion y camau gweithredu

Gan ystyried natur lefel uchel y data sydd yn Arolwg Cyflwr Tai Cymru 2018 a’n rôl strategol o ran deall cyflwr tai yn ein hardal leol, byddwn yn ymchwilio i oblygiadau cost ac ariannu comisiynu Arolwg o Gyflwr Tai Sir Benfro gyfan. Byddai hyn yn cefnogi'r gwaith o ddatblygu ein strategaethau ar gyfer gwella ansawdd tai yn y sector preifat.

Er mwyn cyflawni yn erbyn y cam hwn rydym yn nodi cwmpas y cyllid sydd ar gael ar gyfer y canlynol:

B3.1.1  Cynnal gwerthusiad o opsiynau ar gyfer comisiynu Arolwg o Gyflwr Tai Sir Benfro (blwyddyn 1-2)

Er ein bod wedi datblygu Cynllun Gweithredu Eiddo Gwag nid oes gennym strategaeth gynhwysfawr sy'n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer mynd i'r afael ag amodau yn y sector preifat.

Er mwyn cyflawni yn erbyn y cam hwn byddwn yn:

B3.2.1  Datblygu Cynllun Tai Sector Preifat Sir Benfro (blwyddyn 2-3)

Mae capasiti cyfyngedig ein Tîm Diogelu’r Cyhoedd yn golygu bod yn rhaid i ni flaenoriaethu a thargedu ein hymyriadau tuag at fynd i’r afael â’r stoc fwyaf problemus. Mae’r dull hwn sy’n seiliedig ar risg yn sicrhau y gallwn fynd i’r afael ag amodau tai a phryderon ynghylch rheolaeth a chydymffurfiaeth reoleiddio yn y modd mwyaf effeithiol gan gynnwys drwy orfodi neu drwy roi arweiniad a chyngor. Fodd bynnag, gallwn ddefnyddio strategaethau tebyg wrth nodi aelwydydd agored i niwed ac aelwydydd eraill sydd fwyaf mewn perygl o fyw mewn tai gwael yn rhinwedd dangosyddion eraill gan gynnwys ar sail ardal gan ddefnyddio data amddifadedd a gwybodaeth am dderbyn budd-daliadau prawf modd ac ati. Rydym wedi cyhoeddi canllawiau llwyddiannus i’n tenantiaid ein hunain a thenantiaid y sector preifat ar atal a mynd i’r afael â lleithder a chyddwysiad yn y cartref a gellir defnyddio’r enghreifftiau hyn yn ehangach i roi cyngor a chymorth.

Er mwyn cyflawni yn erbyn y cam hwn byddwn yn:

• B3.3.1 Cymryd ymagwedd sy’n seiliedig ar risg tuag at ddefnyddio ein pwerau gorfodi a rheoleiddio gan gynnwys tai amlfeddiannaeth neu lle mae arwyddion o lefelau uwch o amddifadedd drwy nodi aelwydydd penodol sydd angen cyngor a chymorth i wella amodau tai gwael. (Blwyddyn 1-2)
• B3.3.2 Defnyddio cyfleoedd i nodi'r aelwydydd mwyaf anghenus drwy ein gwaith partneriaeth ar draws iechyd a thai gan gynnwys drwy ein gwasanaethau grant cymorth tai a'r sector gwirfoddol. (Blwyddyn 1-3)
• B3.3.3 Datblygu cyhoeddusrwydd, gan gynnwys ar-lein, i godi ymwybyddiaeth o sut y gall tenantiaid yn y sector rhentu preifat gael cymorth gan y Gwasanaethau Tai/Diogelu'r Cyhoedd i fynd i'r afael ag amodau byw gwael. (Blwyddyn 1-2)
• B.3.3.4 Parhau i ddefnyddio'r Fforwm Landlordiaid fel llwybr y gallwn ei ddefnyddio i annog safonau eiddo a safonau rheoli uwch a helpu landlordiaid i gydymffurfio â gofynion rheoleiddiol a chyfreithiol trwy ddarparu arweiniad a chyngor.  (Blwyddyn 1-2)
• B.3.3.5 Datblygu gweithdrefnau i sicrhau y ceisir cyngor Diogelu'r Cyhoedd yn ystod y cam cyn ymgeisio ar gyfer gwneud addasiadau neu gynlluniau datblygu preswyl perthnasol eraill er mwyn sicrhau y bodlonir safonau priodol. (Blwyddyn 1-2)

Mae'r strategaeth dai wedi nodi bod cyfleoedd yn bodoli ar gyfer ymyriadau ar sail ardal ar gyfer buddsoddi mewn tai fforddiadwy newydd neu adfywio. Mae cyflwr tai yn chwarae rhan arwyddocaol yng nghanlyniadau iechyd a llesiant economaidd cymunedau a dylent fod yn sail i fuddsoddiad adfywio mewn canol trefi a dargedir. Byddwn hefyd yn parhau i hyrwyddo ein cynllun prydlesu sector preifat (Cynllun Lesio Cymru) sy’n galluogi’r awdurdod lleol i ymgymryd â'r gwaith o reoli eiddo rhent preifat ond hefyd i fuddsoddi mewn gwelliannau i safonau eiddo.

Er mwyn cyflawni yn erbyn y cam hwn byddwn yn:

B3.4.1  Sicrhau bod y gwaith o fynd i’r afael â chyflwr tai, gan gynnwys cyfleoedd i ddod ag eiddo gwag yn ôl i ddefnydd, yn cael ei ymgorffori mewn cynlluniau buddsoddi sy’n deillio o Creu Lleoedd neu gynlluniau adfywio eraill. (Blwyddyn 1-3)

Er y dylid adolygu’r camau gweithredu a nodir yn y Cynllun Gweithredu Eiddo Gwag a’u hymgorffori mewn unrhyw Strategaeth Tai Sector Preifat, byddwn yn parhau i gyflawni cynllun gweithredu 2021-25

Mae'r polisi Cymorth Ariannol yn nodi manylion cymhwysedd ar gyfer yr ystod lawn o gynlluniau benthyciadau a grantiau a weithredir gan y cyngor a'r ffordd o gael mynediad iddynt. Byddwn yn diweddaru'r polisi i sicrhau ei fod yn adlewyrchu unrhyw newidiadau i'r grantiau sydd ar gael neu ychwanegiadau i'r cynlluniau sydd ar gael. Byddwn hefyd yn ymgysylltu â’n partneriaid ym maes comisiynu iechyd i ymchwilio i gyfleoedd i gyd-ariannu grantiau a benthyciadau ataliol sy’n cefnogi annibyniaeth drwy fynd i’r afael â pheryglon yn y cartref.

Mae manylion y cynlluniau buddsoddi gan gynnwys y rhaglen fuddsoddi gyffredinol a'r cyllid cysylltiedig wedi'u nodi yng Nghynllun Busnes y Cynllun Refeniw Tai. Bydd y Gweithgor Cynllun Refeniw Tai yn  parhau i fonitro a gwerthuso cynnydd yn erbyn y cynlluniau buddsoddi a nodir yng Nghynllun Busnes y Cynllun Refeniw Tai a bydd y Cabinet a'r Cyngor Llawn yn monitro'r gyllideb a pherfformiad yn rheolaidd.

Er mwyn cyflawni yn erbyn y cam hwn byddwn yn gwneud y canlynol:

• 3.7.1    Parhau i sicrhau bod pob datblygiad tai fforddiadwy newydd yn bodloni safonau ansawdd datblygu Cymru gan gyfrannu at ansawdd cyffredinol tai yn Sir Benfro.
• 3.7.2    Trwy’r cynlluniau buddsoddi a nodir yn y Cynllun Busnes y Cyfrif Refeniw Tai byddwn yn sicrhau ein bod yn cynnal ein stoc dai i fodloni SATC ac yn paratoi ar gyfer gweithredu SATC2

Rydym wedi ymrwymo i archwilio cyfleoedd ar gyfer gweithio mewn partneriaeth â'n cyd-ddarparwyr tai fforddiadwy i sicrhau ein bod yn gwneud y defnydd mwyaf o'n hadnoddau, arbenigedd a phrofiad a rennir wrth godi ansawdd tai er budd ein tenantiaid. Mae hyn yn arbennig o bwysig wrth ddatblygu dulliau gwerth gorau o gyrraedd targedau datgarboneiddio ynghyd â datblygu'r modelau gorau ar gyfer darparu cartrefi newydd drwy ddulliau adeiladu modern a dulliau o fodloni safonau ansawdd ar gyfer cartrefi newydd a chartrefi presennol. Mae'r heriau hyn yn rhoi cyfle da ar gyfer ffurfio partneriaethau agos rhwng y cyngor a landlordiaid cymdeithasol cofrestredig Sir Benfro.

Er mwyn cyflawni yn erbyn y cam hwn byddwn yn:

3.8.1    Sefydlu Fforwm Technegol lle gall Gwasanaethau Tai Cyngor Sir Penfro a’n partneriaid landlordiaid cymdeithasol cofrestredig ddatblygu a rhannu arferion gorau a gwerth gorau wrth ddarparu cartrefi o safon i’w preswylwyr